Mô hình mới là một app điện thoại giống như Tinder. Bạn lướt lướt qua mấy tấm ảnh trên điện thoại, vuốt sang phải nếu thấy ảnh trai xinh gái đẹp, hay lướt sang trái để bỏ qua. Nếu cả hai cùng cuốn hút lẫn nhau - tức là cả hai đều vuốt sang phải - thì bạn sẽ thử hẹn hò xem thế nào, có khi chỉ năm phút sau khi hợp (match). Những niềm vui của cuộc sống hôn nhân có lẽ không nằm trong tâm trí bạn lúc đó.
Người ta phê bình rằng Tinder chỉ là một app cho những hành động sống vội trong thoáng chốc, một cách hay ho để có được tình một đêm, nhưng là một phương án tồi nếu bạn muốn bắt đầu một mối quan hệ nghiêm túc. Nhưng đây là một định kiến phân biệt sai lầm. Là một nhà nghiên cứu tâm lý về hẹn hò trưc tuyến, tôi tin rằng cách tiếp cận của Tinder là tuyệt vời nếu muốn theo đuổi tình dục bình thường hay muốn có một mối quan hệ nghiêm túc.
Trong quá khứ, tôi đã từng có những ý nghĩ mâu thuẫn về ngành công nghiệp hẹn hò trực tuyến. Năm 2012, trước khi Tinder tồn tại (và trước cả khi hẹn hò qua smartphone trở nên phổ biến), tôi làm việc trong một nhóm nghiên cứu để công bố một đánh giá toàn diện về ngành này. Chúng tôi đã đi đến kết luận rằng hẹn hò trực tuyến có lợi ích to lớn với những người còn đang độc thân: nó mở rộng khả năng bạn có thể tìm thấy đối phương. Nhưng có một vấn đề lớn: Người ta đã hiểu nhầm về hai ý tưởng chủ đạo trong nền công nghiệp hẹn hò về cách làm thế nào mà những người độc thân có thể tìm thấy nhau.
Ý tưởng sai lầm đầu tiên là bạn có thể có cảm giác phù hợp với một người nào đó thông qua việc lướt các profile. Trong một nghiên cứu của một nhóm nhà khoa học bao gồm cả nhà tâm lý học Dan Ariely, người ta đã chỉ ra rằng việc xem profile của người khác thực tế là vô dụng trong việc lọc ra được những thông tin quan trọng có thể tạo nên một mối quan hệ thành công. Những câu trích dẫn “deep” và những bức ảnh long lanh sẽ chẳng bao giờ nói cho bạn biết rằng liệu cuộc trò chuyện trong lần hẹn hò đầu tiên sẽ nảy nở ra sao hay liệu bạn có khao khát được khám phá ra những gì làm cho con tim người kia trở nên rạo rực.
Ý tưởng sai lầm thứ hai là người ta nghĩ rằng những thuật toán ghép đôi kia có thể có hiệu quả dựa trên những thông tin được cung cấp bởi một người mà chẳng biết tí ti gì về người còn lại. Một nghiên cứu đã chứng minh rằng những thông tin kia cực kì kém hiệu quả trong việc dự đoán những sự thu hút; ngoài ra những thông tin như thế cũng không hề đảm bảo mức độ thỏa mãn của những cặp đôi trong các mối quan hệ lâu dài. Và trong gần một thế kỉ nghiên cứu về những mối quan hệ tình cảm, người ta đã tìm ra rằng hai người có phù hợp trong việc yêu đương hay không phụ thuộc rất nhiều về những thông tin chỉ được đưa ra ánh sáng khi họ thực sự gặp nhau.
Đó là những nghi ngại của tôi về hẹn hò trực tuyến. Nhưng việc hẹn hò dựa trên smartphone ngày càng tăng đã khiến tôi lạc quan hơn.
Đúng. Tôi không phủ nhận rằng Tinder thật sự nông cạn. Nó không cho phép những người lướt qua profile người khác để chọn một đối phương phù hợp, và nó cũng không tự nhận rằng nó sở hữu những thuật toán siêu việt để bạn có thể tìm thấy người bạn đời của mình. Nhưng cách tiếp cận này ít nhất là rất trung thực và tránh được những nguy cơ được tạo ra bởi các kiểu hẹn hò trực tuyến khác.
Quan trọng hơn, sự hời hợt chính là điểm mạnh nhất của Tinder. Những người độc thân thường không chấp nhận hay chủ động tiếp cận việc hẹn hò - dù chỉ là quan hệ tình dục bình thường hay là quan hệ nghiêm túc. Hầu hết họ chỉ muốn làm gì đó cho vui, gặp những người thú vị, cảm giác hấp dẫn tình dục và chỉ số ít tạo dựng một mối quan hệ thực sự nghiêm túc. Và tất cả những điều này bắt đầu chỉ với một phản ứng hóa học ở não bộ khi người ta lần đầu gặp mặt nhau.
Với Tinder, hẹn hò trực tuyến đang hết sức thể hiện sức mạnh của nó - mở rộng khả năng hẹn hò và sau đó tăng tốc quá trình thực sự gặp mặt một ai đó. Qua phương diện này, nó làm cho việc hẹn hò quay trở lại thời kì trước khi có Internet, thời kì mà người ta gặp những đối phương có tiềm năng nhưng lại biết rất ít về người đó, chỉ thoáng qua ở những buổi tiệc tùng, quán bar, những lần đi dạo trong công viên - những tình huống mà người ta thực sự có thể có cảm giác yêu đương lãng mạn với nhau.
Hẹn hò dựa trên smartphone không phải một thứ gì đó hoàn hảo. Có lẽ nó chú trọng về mặt ngoại hình hơn là các kiểu hẹn hò khác. Và dĩ nhiên Tinder cũng chẳng có gì đặc biệt ngoài việc nó thống trị trên thị trường vào lúc này; những ứng dụng hẹn hò khác như Zoosk hay Hinge cũng có thể có tác dụng như thế.
Nhưng với những người độc thân có đầu óc cởi mở - những người muốn kết hôn một ngày nào đó và muốn tận hưởng cảm giác hẹn hò trong thời gian chờ đợi - Tinder có thể là lựa chọn tốt nhất hiện nay. Và có thể nó là lựa chọn tốt nhất trong lịch sử loài người.
Chuyển ngữ từ In Defense of Tinder trên New York Thời Báo.
