Thơ Nguyễn, một trong những kênh Youtube sản xuất nội dung được xem nhiều nhất trên Youtube lại là kênh giải trí dành cho trẻ em, có nội dung chính về review đồ chơi, hướng dẫn nấu ăn và các thử thách vui nhộn. Theo Thơ Nguyễn, đối tượng mà kênh nhắm đến không phải là đối tượng thanh niên trẻ mà là thiếu nhi. Tham gia Youtube vào năm 2016, tới nay Thơ Nguyễn đã đạt tới gần 5 triệu lượt đăng kí và hơn 2 tỉ lượt view, có thể cạnh tranh với cả những kênh có truyền thống như Phố Vừng, ChuChu TV hay là cả Disney. Tuy nhiên dù hot trên Youtube như vậy nhưng trên mạng xã hội khác như Facebook hay Instagram thì Thơ Nguyễn chỉ là nhân vật không quá nổi bật với lượng theo dõi không ấn tượng.
Nhưng nếu như Disney tập trung vào khai thác những truyền thuyết và cổ tích từ các nền văn hóa khắp nơi trên thế giới, Thơ Nguyễn là một kiểu tạp nham: cuộc sống của búp bê Barbie và Ken, review đồ chơi, handmade… Thơ Nguyễn không hề có ý định tạo ra các chương trình giáo dục mà đơn giản chỉ làm video cho vui, nhưng tại sao nó lại trở thành một thế lực tiềm ẩn trong lĩnh vực giải trí cho trẻ em? Bởi vì ngày nay Youtube đã trở thành một cô trông trẻ toàn cầu - một cái núm vú giả trong các chuyến đi chơi hay khi người lớn ăn bữa tối - các bậc phụ huynh thường tìm đến các video thời lượng cao hơn, không phải những bài hát dài 3-4 phút nữa, mà là một buổi trình diễn dài 30-45 phút, hay thậm chí dài hơn.
Các kênh Youtube cho trẻ em học được rất nhiều từ các bậc cha mẹ, những người liên tục gửi phản hồi cho họ. Các vị phụ huynh yêu cầu nó phải đa dạng trong nhân vật, phải có siêu nhân, quái vật, người nhện, người da đen, người da trắng… Nếu có ai thắc mắc về súng đạn hay vũ khí trong video, họ sẽ bỏ nó đi ngay lập tức. Nhưng việc chạy theo những phản hồi của khách hàng đã khiến chúng phát triển tốt, nhưng lại không làm việc với những nhà giáo dục để có thể cải thiện nội dung giúp phát triển những bộ não non nớt. Một trong những phần phi lý của Internet là những câu hỏi này chỉ được hỏi khi một thứ gì đó phình to ra và di căn khắp thế giới. Những nội dung mà trẻ em xem phản ánh thời đại của nó, và đây là cách mà chúng ta sống.
Năm mươi năm về trước, một trong những studio sản xuất nội dung cho trẻ em có sức ảnh hưởng lớn nhất được tạo dựng lên nhờ vào sự hợp sức của Quỹ Ford, Tập đoàn Carnegie và chính phủ Mỹ. Nó đã tạo ra một thứ chưa từng thấy - chương trình Phố Vừng - với sự giúp đỡ của các chuyên gia giáo dục và Jim Henson, người sáng lập the Muppets. Chương trình được phát sóng trên truyền hình công cộng khắp nước Mỹ, xác định một lý tưởng đa văn hóa tại một thời điểm xung đột chủng tộc. Đó là truyền thông mầm non của cuộc chiến chống đói nghèo, một giải pháp của chính phủ quốc gia đối với các vấn đề của các thành phố Mỹ,
Vài chục thập niên sau đó, truyền hình cáp đã nhắm tới đối tượng trẻ con. Với sự gia tăng của chủ nghĩa tiêu dùng và nội dung phù hợp, các công ty truyền thông Mỹ mạnh mẽ như Disney, Turner và Viacom đã tìm ra cách kiếm tiền từ trẻ nhỏ. Họ tạo ra Disney Channel và Cartoon Network, những kênh truyền hình cáp được xem nhiều nhất trong những năm mà TV vẫn còn là phương tiện truyền thông thống trị. Tuy nhiên, kể từ đó, trẻ em đã xem truyền hình ngày càng ít hơn; tính đến cuối mùa xuân, tỉ lệ xem trong năm 2018 đã giảm 20% so với năm ngoái. Theo các nhà phân tích muốn đặt nó, ngành công nghiệp đang rơi tự do. Nguyên nhân hiển nhiên là: Ngày càng có nhiều trẻ em xem video trực tuyến.
Đối với trẻ em, cách tốt nhất để học hỏi từ một video, là nó phải được mở ra từ từ, như cách đứa trẻ đọc một cuốn sách. Những video bình tĩnh, có nhịp độ chậm hơn với các yếu tố ít gây mất tập trung hơn sẽ hiệu quả hơn đối với trẻ nhỏ. “Điều này cũng cho phép video tập trung sự chú ý vào các hình ảnh có liên quan cho bài hát, nhờ đó giúp tăng khả năng tư duy và học từ vựng.” Ở thời lượng tương đối hạn chế, những video trên Youtube vẫn có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Nếu trẻ em xem rất nhiều video có nhịp độ nhanh, chúng sẽ làm quen với tốc độ và cách mà video thể hiện, điều này có thể khiến các video giáo dục khác kém hấp dẫn và hiệu quả hơn. Johnson nói: “Nếu trẻ em quen với tất cả các chuyển động thị giác hỗn loạn, gây mất tập trung, thì chúng có thể bắt đầu đòi hỏi sự chú ý của chúng”.
Một trong những nguy hiểm tiềm tàng của Youtube là những nội dung không phù hợp. Có lẽ bạn đã từng gặp vấn đề này. Bạn lượn lờ trên Youtube và bùm một cái, một video clip với Spiderman đi chơi với mấy ẻm mặc bikini và Elsa từ đâu xuất hiện, thêm một lúc nữa là cả Joker đã xuất hiện và tất cả lao vào đấm nhau túi bụi. Khi bỏ ra vài phút theo dõi sẽ thấy chúng đều là những clip nhảm nhí, không logic, không có cốt truyện, không mang tính giáo dục cho con trẻ, và điều tồi tệ hơn nữa là có nhiều chi tiết nhạy cảm, dung tục và không phù hợp.
Ngày nay bọn trẻ học rất nhanh cách sử dụng máy tính hay smartphone, và rất có thể chúng sẽ thấy được những video có nội dung quái đản như thế. Nếu bạn sử dụng công cụ tìm kiếm của Google, bạn sẽ có thể thấy đó chỉ là một trong hàng ngàn video có nội dung quái gở với người lớn. Nhưng điều kinh khủng hơn là nó được làm để nhắm đến đối tượng trẻ em. Tôi tự hỏi rằng liệu trẻ em sẽ học được điều gì từ chúng?
Vậy hãy để tôi nhắc lại lần nữa: Đừng biến Youtube thành cô trông trẻ cho nhà quý vị. Ngay cả khi bạn chọn những video từ các kênh làm nội dung tử tế, chế độ chạy tự động và các video gợi ý hoàn toàn có thể là những nội dung phản cảm bạo lực và rác rưởi. Youtube không phải dành cho trẻ con và các bậc phụ huynh không nên hoàn toàn phó thác trách nhiệm trông con cho nền tảng này.
P.T
Trạm Đọc
