Mỗi dịp năm mới, mọi người lại quyết tâm làm cả tá việc: nào là bỏ rượu, nào là ăn uống lành mạnh hơn hay chăm chỉ tập thể dục hơn nữa. Khi đồng hồ điểm 12 giờ, ta lại hứa hẹn sẽ tạo nên những thay đổi này.
Thế thì vì lý gì mà vào ngày mùng Năm tháng Một, hầu hết chúng ta hóa ra lại ngồi trên đi-văng, ngấu nghiến khoai chiên và nốc từng ngụm bia lớn?
Chà, nói ngắn gọn thì đều tại đám thói quen: tức những hoạt động ta quen tay tới nỗi giờ làm chúng mà chẳng ý thức gì nhiều.
Thói quen sinh ra, bởi não ta lúc nào cũng tha thiết tiết kiệm chút thời gian, thế là trong gần như mọi tình huống, nó sẽ bắt ta làm bất cứ điều gì đã có hiệu quả lần trước. Hình dung thế này nhé, bạn có thói quen cắn móng tay khi lo lắng, đó là bởi não bạn ghi nhớ rằng việc cắn móng đó từng giúp bạn giảm bớt căng thẳng, thế là giờ bạn cứ vô thức làm vậy thôi.
Rắc rối của đám thói quen là ở chỗ, thay đổi chúng hoàn toàn là việc cực kỳ khó nhằn. Trên thực tế, nghiên cứu đã chỉ ra dù cho ta thay đổi được lề thói thường ngày, các đường mòn thần kinh của thói quen cũ vẫn nằm nguyên trong não ta và rất dễ để phục hồi. Bằng chứng hiển hiện là hai phần ba người nghiện rượu sau khi kết thúc chương trình cai rượu thường bắt đầu uống trở lại chỉ trong vòng một năm.
Thế nên việc ta gặp rắc rối to đùng với một mục tiêu năm mới bé xíu cũng chẳng có gì là lạ. Vậy thì làm thế nào mới có thể thành công đưa vào một thói quen mới?
Cách dễ nhất là cứ làm đi làm lại thôi. Nghiên cứu ở những sinh viên muốn có thói quen sử dụng chỉ nha khoa đều đặn cho thấy, càng chăm chỉ sử dụng chỉ nha khoa thì họ càng thành công trong việc hình thành thói quen này.
Nếu không thể lặp lại thường xuyên, thói quen mới phải cực kỳ hữu dụng thì mới có cơ may vẫn được chấp nhận. Thử xem xét nhà bán lẻ trực tuyến Amazon: Phần lớn mọi người không sử dụng Amazon hàng ngày, song mua hàng trên trang web này vẫn tạo thành một thói quen với ta, dù cho có vô khối cửa hàng trực tuyến khác để chọn.
Vì sao ư?
Việc so sánh giá trực tiếp giữa những nhà bán lẻ khác của Amazon thuận tiện đến nỗi, mua sắm tại đây đã trở thành thói quen của người dùng dù đó chỉ là việc hiếm khi.