AI và robot xuất hiện trong mọi khía cạnh, từ nhận dạng khuôn mặt trên điện thoại thông minh đến quản lý nền kinh tế toàn cầu. Chúng có ý nghĩa ra sao đối với cuộc sống của con người chúng ta trong hiện tại và tương lai? Chúng khiến thế giới tốt đẹp hơn hay tạo ra những vấn đề mới? Einstein bỏ túi, 10 bài học ngắn về AI và robot sẽ mang tới cho chúng ta đáp án của các câu hỏi trên, cũng như khám phá thêm nhiều nội dung khác về công nghệ mạnh mẽ nhất của thế kỷ 21.
Điều gì đã đưa chúng ta đến thời điểm này trong hành trình khám phá vũ trụ? Con người đã đạt được những thành tựu gì trên hành trình dài nhằm du hành không gian và chinh phục vũ trụ? Để trả lời những câu hỏi này, chúng ta cần đi ngược thời gian để trở về thời điểm mà con người bắt đầu những bước chập chững đầu tiên để rời khỏi bề mặt Trái Đất.
Năm 1903, nhà khoa học người Nga Konstantin Tsiolkovsky đã xuất bản bài báo The Exploration of Cosmic Space by Means of Reaction Devices (Khám phá vũ trụ bằng các thiết bị phản lực), nêu chi tiết cách con người rời khỏi Trái Đất và di chuyển giữa các hành tinh bằng tên lửa. Vào ngày 17 tháng 12 cùng năm, tại Kitty Hawk, North Carolina, hai anh em Wilbur và Orville Wright đã thực hiện chuyến bay đầu tiên trên một cỗ máy nặng hơn không khí. The Wright Flyer là một chiếc máy bay hai tầng có sải cánh dài 12 m, chạy bằng động cơ xăng 12 mã lực có hai cánh quạt dẫn động. Nó đã thực hiện được bốn lần bay ngày hôm đó, lâu nhất là 59 giây và bay được 260 m. Dù chỉ là một khởi đầu ngắn ngủi, nhưng con người đã không còn bị trói buộc trên bề mặt hành tinh này.
Vậy tương lai của du hành vũ trụ sẽ ra sao? Einstein bỏ túi, 10 bài học ngắn về du hành không gian đưa ra một cái nhìn kịp thời về những bài học thiết yếu rút ra từ các chuyến du hành ngoài không gian của chúng ta.
Thuyết Tương Đối của nhà vật lý vĩ đại Albert Einstein đã cho chúng ta thấy rằng du hành thời gian là điều khả thi về mặt vật lý. Nhưng bản chất của thời gian là gì?
Không còn nghi ngờ gì về việc con người bị ám ảnh bởi thời gian. Điện thoại thông minh, máy tính, đồng hồ và nhiều thứ khác đều giúp ta cập nhật từng phút giây trôi qua. Với những công nghệ này, việc xem đồng hồ có lẽ đã trở thành một thói quen hiện đại. Nhưng đồng hồ cơ đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 13; đồng hồ nước và đồng hồ mặt trời (nhận biết thời gian dựa vào chuyển động của Mặt Trời) còn có từ trước đó nữa. Có lẽ nhận định đáng chú ý nhất về “nỗi ám ảnh của thời gian bao lâu nay” đến từ Thánh Augustine xứ Hippo vào thế kỷ thứ 4. Ông bình luận:
“Thời gian là gì? Ai có thể giải thích điều này một cách dễ dàng và súc tích? Ai có thể hiểu thời gian một cách thấu đáo để diễn đạt câu trả lời bằng ngôn từ? Ừ thì, ta nói về thời gian nhiều hơn bất kỳ điều gì khác trong thường đàm. Ta biết mình đang nói gì khi đề cập tới thời gian. Ta cũng hiểu điều người khác muốn truyền đạt khi họ nói về thời gian. Vậy thời gian là gì? Nếu không ai hỏi thì tôi biết. Nhưng nếu phải giải thích cho người hỏi... thì tôi lại chẳng biết gì cả.”
Tất cả chúng ta đều biết ý nghĩa của thời gian nhưng lại không thể giải thích cho người khác hiểu thời gian là gì. Vậy thì con người đã biết những gì về việc du hành thời gian? Làm thế nào để chúng ta đối phó với những vòng xoắn nghịch lý của thời gian, và liệu vật lý lượng tử có thể nắm giữ câu trả lời? Einstein bỏ túi, 10 bài học ngắn về du hành thời gian là một chuyến tham quan lớn về những bài học thiết yếu trong lĩnh vực vật lý mang tính đột phá này.
Năng lượng tái tạo là trọng tâm trong việc xử lý tình trạng biến đổi khí hậu và cung cấp năng lượng bền vững. Vậy thì trước hết, “năng lượng” là gì?
Nếu được hỏi năng lượng là gì, các nhà vật lý sẽ nói rằng nó có nhiều dạng và có thể chuyển từ dạng này sang dạng khác. Họ cũng có thể bàn đến các ví dụ về sự chuyển đổi này trong Định luật bảo toàn năng lượng: tức năng lượng trong một hệ cô lập (giới vật lý hay dùng từ “hệ kín”) luôn giữ nguyên. Nói cách khác, năng lượng không tự nhiên sinh ra và cũng không tự nhiên mất đi.
Năng lượng là một đặc tính bí ẩn khiến giới triết học, toán học, khoa học tò mò và bối rối trong suốt nhiều thiên niên kỷ. “Energy” (năng lượng) khởi nguồn từ enérgeia trong tiếng Hy Lạp: “en” là “trong” và “ergon” là “hoạt động”. Nhưng thời kỳ đó, các yếu tố ngôn ngữ này không được sử dụng với ý nghĩa như ngày nay – năng lượng là khả năng sinh công. Trong lịch sử khám phá, có vô số quan sát về sự chuyển đổi từ dạng này sang dạng khác của năng lượng.
Hiểu biết của chúng ta về năng lượng đến từ nhiều căn nguyên kỳ ảo. Ta đã giải quyết được rất nhiều vấn đề toán học hóc búa, nhưng năng lượng thực ra lại không phải một “thứ” đơn giản. Tuy nhiên, nó là một phần quan trọng của tương lai thế giới. Khi dân số ngày càng tăng và con người đang cố thoát khỏi “cơn nghiện” nhiên liệu hóa thạch dài ba thế kỷ nhưng vẫn thèm khát năng lượng (đặc biệt là điện), chúng ta vẫn còn một số ý tưởng khá kỳ lạ về kinh tế, kỹ thuật và xã hội liên quan đến câu hỏi năng lượng là gì, quan trọng ra sao và có thể được kiểm soát như thế nào.
Einstein bỏ túi, 10 bài học ngắn về năng lượng tái tạo chắt lọc những vấn đề chính của chủ đề mang tính thời sự cấp bách là năng lượng tái tạo và nghiên cứu cách khai thác hiệu quả nhất sức mạnh của một loạt các công nghệ năng lượng đột phá nhằm vươn tới một tương lai năng lượng bền vững.
>> ĐỌC THÊM BÀI VIẾT CÙNG CHỦ ĐỀ:
- Khai sáng thời hiện đại: Có phải thế giới đang trở nên hạnh phúc hơn?
- Kho tri thức - Britannica Thế hệ mới: Bộ sách khơi gợi trí tò mò và niềm vui học hỏi
- Tìm hiểu cách trí óc vận hành như thế nào: Lý do bạn đọc được những dòng chữ này!
