Vũ trụ hình thành như thế nào? Tại sao các nhà khoa học biết được điều đó? Trái đất được cấu tạo ra sao? Tại sao các nhà khoa học lại biết được rằng trái đất gồm nhiều lớp riêng biệt và lõi trong cùng của Trái đất là một quả cầu đầy sắt và niken, nóng rực không khác gì mặt trời? Nếu nó vẫn đang cháy rực thì tại sao mặt đất dưới chân ta không nóng rẫy? Tại sao những phần còn lại bên trong trái đất không bị tan chảy hay nó vẫn đang tan chảy?... Đây là những câu hỏi đã ám ảnh tác giả Bill Bryson ngay từ những năm học lớp 4. Tuy nhiên, trong tất cả các quyển sách mà ông có được khi ấy và nhiều năm sau đó, ông vẫn không tìm được câu trả lời thỏa đáng cho mình. 

Và sau đó, trong vòng 50 năm (vâng, tôi không biết nhầm đâu ạ- chính xác là năm mươi năm)  tác giả đã không ngừng đi tìm kiếm câu trả lời cho các thắc mắc của mình. Những câu trả lời đó đã được tập hợp trong cuốn sách khoa học phổ thông bán chạy nhất nước Anh năm 2005 với hơn 300.000 bản in mang tên Lược sử vạn vật, dày hơn 700 trang của ông.

Lược sử vạn vật

Không chỉ giải đáp một cách vô cùng dễ hiểu những câu hỏi kể trên (về lịch sử và quá trình hình thành của vũ trụ và trái đất), Lược sử vạn vật còn mang đến cho độc giả câu trả lời về hành trình của sự sống trên trái đất nói chung, của loài người nói riêng, kể từ khi bắt đầu cho đến hiện tại. 

Từ các loại xúp protein, những vi khuẩn đầu tiên trên trái đất, đến số lượng vô kể không thể đếm hết được các loại vi khuẩn, sinh vật đa bào, động vật dưới nước, rồi động vật trên bờ... 

Độc giả sẽ vô cùng ngạc nhiên khi biết rằng: “Chỉ cần lệch đi một chút xíu trong bất cứ giai đoạn tiến hóa nào, thì bây giờ có thể bạn (chúng ta) đang liếm tảo trong hang, nằm thườn dài như con mooc trên bờ biển đá hoặc phụt khí qua lỗ phun trên đầu trước khi ngụp xuống ngoạm một miệng đầy sá sùng ngon lành”. 

Và rằng: “Bạn không chỉ đủ may mắn để được gắn với một chuỗi tiến hóa đầy ưu ái từ xa xưa, mà còn cực kỳ may mắn về nguồn gốc tổ tiên. Hãy xét trong 3,8 tỷ năm- một quãng thời gian còn xưa hơn núi, sông, biển cả trên trái đất này- mọi tổ tiên của bạn, cả hai giới đều đủ hấp dẫn để tìm được một người giao phối, đủ khỏe để sinh sản, và sống đủ lâu để thực hiện việc đó. Điều này sẽ duy trì trình tự các kết hợp di truyền duy nhất để cuối cùng tạo ra bạn”. 

Chỉ riêng thông tin liên quan đến sự sống trên trái đất này, tác giả Bill Bryson đã cung cấp cho độc giả vô vàn những thông tin gây bất ngờ, cũng như lịch sử nghiên cứu, quá trình nghiên cứu đầy cảm hứng cũng như không thiếu sự “điên rồ” của các nhà khoa học, những bằng chứng khoa học… không thể chối cãi về quá trình tiến hóa của sự sống trên Trái đất này.

Bạn sẽ nghĩ sao nếu biết rằng: trên thế giới hiện nay có từ 3-200 triệu loài, nhưng có thể có đến 97% các loài động vật và thực vật trên thế giới vẫn đang chờ được khám phá. Bởi chỉ cần đi vào một khu rừng, bốc lên 1 nắm đất, là bạn đã cầm trên tay 10 tỷ vi khuẩn, 1 triệu nấm men, 200.000 nấm mốc, 10.000 sinh vật nguyên sinh, cùng các loại giun dẹp, giun tròn và các loại sinh vật nhỏ khác được gọi chung là cryptoroa- phần lớn trong số này cũng chưa được khoa học biết đến.

Tại sao vậy? Bởi đầu tiên hầu hết các sinh vật sống trên trái đất này đều có kích thước hiển vi (nệm và gối của bạn là nơi cư trú của hơn 2 triệu con mạt siêu nhỏ, hàng đêm sẽ xuất hiện trong vài giờ để gặm nhấm và ăn tất cả những lớp da giòn rụng ra của bạn :D). Thứ hai là Trái đất của chúng ta thực chất vẫn là quá rộng, nhiều nơi quá xa xôi; khiến số lượng các nhà khoa học “khiêm tốn”, không thể nào khám phá hết được. Thứ ba là có rất nhiều loài sinh vật có thể sống trong gần như mọi điều kiện, kể cả khi thả chúng vào trong nước sôi, hay đóng băng chúng ở độ 0 tuyệt đối…

Còn con người, giống như rất nhiều tác phẩm khoa học khác, loài người trong Lược sử vạn vật cũng được Bryson mô tả là loài thống trị trên Trái đất. Nhưng với sự tuyệt chủng của không biết bao nhiêu loài động vật, thực vật; sự thay đổi đáng sợ của khí hậu và môi trường dưới bàn tay của con người trong hơn 50.000 năm qua, loài người có thể “vừa là thành tựu tối cao của vũ trụ sống, vừa là ác mộng tồi tệ nhất”.

Từ đây ông đưa ra lời cảnh tỉnh, kêu gọi con người hãy hành động để bảo vệ hành tinh xinh đẹp của chúng ta. “Trong cả vũ trụ trải dài đến không tưởng, theo chúng ta được biết, thì chỉ có duy nhất một đốm nhỏ hành tinh là có sự sống- và chúng ta đến từ hành tinh đó… Chúng ta chỉ có một hành tinh để sống và chúng ta là loài duy nhất có khả năng quyết định tương lai của nó”.   

Hệ thống, chi tiết, đầy hấp dẫn, bất ngờ mà vẫn vô cùng dễ hiểu là nhận xét của hàng nghìn, thậm chí cả trăm nghìn người về nội dung cuốn sách Lược sử vạn vật của Bill Bryson- một tác giả xuất chúng, có khả năng truyền tải các tri thức khoa học vô cùng hấp dẫn và gần gũi cho độc giả đại chúng.

Lược sử vạn vật- Phiên bản đặc biệt dành cho các nhà khoa học nhí

Và một lần nữa, Bill Bryson lại chứng tỏ tố chất xuất chúng của bản thân khi cho ra mắt cuốn sách  Lược sử vạn vật- Phiên bản đặc biệt dành cho các nhà khoa học nhí. Với các thông tin ngắn gọn, súc tích kết hợp hình minh họa đôi khi là những hình ảnh sắc nét, nhưng nhiều nhất là những hình vẽ dễ thương; cuốn sách cung cấp một hành trình du ký, khám phá khoa học vô cùng dí dỏm, cuốn hút dành cho các độc giả nhỏ tuổi.    

Thế giới khoa học qua lăng kính tài tình của Bryson trở nên thú vị, tươi sáng cũng như bí ẩn và huy hoàng hơn bao giờ hết. Và cuốn sách Lược sử vạn vật- Phiên bản đặc biệt dành cho các nhà khoa học nhí là cuốn sách mà một đứa trẻ 9 tuổi tò mò có thể tìm được câu trả lời cho mọi thắc mắc của mình, một đứa trẻ 12 tuổi có thể đọc như một cuốn tiểu thuyết, và một người lớn cũng có thể ngấu nghiến trong sự thán phục khó thốt thành lời, khi tác giả có thể giải thích lịch sử của vũ trụ và sự sống trên trái đất một cách thân thiện với người đọc như vậy.

Để từ đó, cuốn sách có thể khơi gợi nên niềm đam mê, và biết đâu đó là lại là điểm bắt đầu tuyệt diệu cho những nhà khoa học xuất chúng trên thế giới sau này.

Nguyễn Cường - Trạm Đọc