Calvino sinh ra tại Cuba, nhưng gia đình ông chuyển về Ý khi ông còn nhỏ. Ông học tại Đại học Turin và Đại học Florence, nơi ông bắt đầu sự nghiệp viết lách của mình. Trong suốt cuộc đời mình, ông đã viết nhiều tiểu thuyết, truyện ngắn và tiểu luận, và ông được coi là một trong những nhà văn có tư duy sáng tạo và phong cách viết độc đáo nhất.

Dưới đây là những tác phẩm của Calvino đã xuất bản tại Việt Nam.

Tiểu thuyết “Lâu đài của những số phận giao thoa” được nhà văn Italo Calvino cho ra mắt vào năm 1973 với nguyên tác tiếng Ý. Tác phẩm gồm một chuỗi chuyện kể được chia thành hai phần khác nhau: “Lâu đài của những số phận giao thoa” và “Tửu quán của những số phận giao thoa”. 

Xuyên suốt tác phẩm là câu chuyện của hai nhóm lữ khách, một nhóm qua đêm ở lâu đài và nhóm còn lại trú chân ở một tửu quán. Điều kỳ lạ là tất cả lữ khách đều mất đi khả năng nói sau khi băng qua khu rừng đầy ma lực. Dù là ở lâu đài hay tửu quán, các lữ khách đều đang cố gắng kể lại câu chuyện đời mình bằng các lá bài tarot. Họ lựa chọn các lá bài, sắp xếp chúng theo trật tự thời gian và đặt chúng lên bàn ở một vị trí nhất định nào đó. Dẫu người kể đã cố gắng trình bày câu chuyện nhưng sự vô ngôn bất đắc dĩ và việc mỗi lá bài tarot có nhiều cách diễn giải khác nhau đã khiến cho câu chuyện mà người kể đưa ra và người nghe tiếp nhận luôn tồn tại một khoảng cách. 

Một tác phẩm mang đậm phong cách văn chương Italo Calvino, đưa người đọc vào cõi diệu vơi, biến ảo và thuần khiết của thế giới tưởng tượng.

“Marcovaldo hay Các mùa trong thành phố” gồm hai mươi truyện ngắn, mỗi truyện tái hiện một mùa trong năm với vòng xoay bốn mùa lặp lại năm lần. Tác phẩm xoay quanh nhân vật chính là Marcovaldo, một lao động phổ thông luôn hướng về thiên nhiên nhưng buộc phải sống giữa lòng thành phố, người luôn tìm ra niềm vui từ những dấu vết nhỏ bé, giản dị như một cái lá vàng úa trên cành hay nấm mọc ở vệ đường. Marcovaldo còn là cha của một gia đình nghèo khó, đông con với những bộn bề lo toan của cuộc sống. Cũng chính từ đây, hàng loạt tình huống khôi hài với cái kết bất ngờ liên tục diễn ra khiến bức tranh về cuộc sosongs đời thường của một gia đình lao động nghèo ở Ý hiện lên đầy sống động và thú vị.

“Marcovaldo hay Các mùa trong thành phố” là một trong những sáng tác tiêu biểu của Italo Calvino nói riêng và của nền văn học Ý nói chung. Tác phẩm được xuất bản lần đầu năm 1963, được giáo viên, phụ huynh và học sinh Ý đánh giá cao, là một trong những tài liệu phục vụ việc học tiếng Ý.

Một tử tước bị chẻ làm đôi trong trận chiến chống quân Thổ, nhưng chàng vẫn sống sót, với mỗi nửa là một tính cách.

Một câu thiếu niên, con trai một vị nam tước, vì không chịu đựng nổi thế giới lạnh lẽo, ngột ngạt đầy quy tắc, luật lệ của người lớn, quyết định lên sống trên những cành cây, không bao giờ chạm xuống đất nữa.

Một hiệp sĩ can trường, và dũng mãnh trong đoàn quân của hoàng đế Charlemagne, nhưng có một điểm đặc biệt: chàng không hiện hữu.

Ba câu chuyện thú vị, hài hước, ba cách kể chuyện lịch sử vô cùng độc đáo, đồng thời cũng là ba truyện kể triết học tài tình, giúp người đọc ngày nay vẫn có thể thấy được ở đó một biểu đồ về những biến chuyển làm rúng động nước Ý thời kỳ 1950.

Ba câu chuyện ấy cũng đồng thời là ba câu hỏi về bản sắc của con người đương đại: từ khát vọng về một hữu thể hoàn chỉnh (Tử tước chẻ đôi), đến sự chinh phục hiện hữu (Hiệp sĩ không tồn tại) và sự đấu tranh để tồn tại, mà thông qua đói con người nhận ra bản thân trong tập thể, đồng thời vẫn duy trì được bản sắc riêng, trung thành với chủ nghĩa cá nhân (Nam tước trên cây).

Cuốn sách này đưa độc giả đến thưởng ngoạn các phòng triển lãm Paris, tản bộ qua những khu vườn Nhật Bản, dưng chân trước những bức tượng, phù điêu hoang phế ở Iran hay thành kính bước vào ngôi đền ẩn mật trong khu rừng Mexico... Cứ thế, theo chân lữ-khách-học-giả Italo Calvino, độc giả chậm rãi lật từng trang trong "bộ sưu tập" ngôn ngữ độc đáo, hàm chứa một kho báu văn hóa thông tuệ và đầy biến ảo.

Từ "những thứ được quan sát" tưởng chừng thoáng qua, Italo Calvino cho thấy một cách quan sát khác biệt; qua đó giải mã những cơ tầng thời gian, khai mở các trật tự, chiều kích bất ngờ của tâm trí cá nhân bừng nở bên trong tâm trí thế giới.

Cuốn tiểu thuyết này nổi bật với cấu trúc phân mảnh và cách kể chuyện độc đáo. Nó kể về người đọc đang cố gắng đọc một cuốn sách, nhưng cứ mỗi lần bắt đầu, họ lại bị gián đoạn và câu chuyện chuyển sang một hướng khác. 

Tác phẩm này là một bình luận về bản chất của việc đọc và viết. Nó khám phá mối quan hệ giữa người đọc và văn bản, cũng như sự thất vọng và kỳ vọng của họ. Calvino chơi đùa với cấu trúc và ngôn ngữ, tạo ra một tác phẩm mà mỗi lần đọc lại mang đến những phát hiện mới. Cuốn sách còn thể hiện quan điểm hậu hiện đại của Calvino về sự phi tuyến tính và tính bất định của văn học.

Một ngày đẹp trời, anh bạn Palomar vốn tính trầm tư quyết định thoát khỏi vũ trụ ngôn ngữ và dùng ánh mắt lĩnh hội thế giới quanh mình.

Trên bãi biển, trong vườn, giữa thành phố, anh hiện diện khắp nơi, quan sát từng chi tiết nhỏ nhất của cuộc sống thường nhật và gắng giải mã từng ngọn sóng biển, những cọng cỏ trên đồng, đàn sáo đá trên bầu trời Roma hay một quầy pho mát ở Paris.

“Điều ấn tượng nhất trong Palomar chính là cảm giác về một chiếc lưới an toàn rốt cuộc cũng được thu lại, cảm giác về những kỳ công tưởng tượng tuyệt đẹp, sinh động và đơn độc được mang lại không phải để khiến độc giả sững sờ mà để một lần nữa làm sáng tỏ điều mà nhà thơ Philip Lanrkin gọi là ‘cái trống rỗng hóa giải/ Nằm ngay dưới mọi thứ ta làm.’ ” - The New York Times

- Trạm Đọc tổng hợp