Bức thư có ký tên 'Kafka', được cho là được viết từ tháng 4 đến tháng 6 năm 1920, khi tác giả đang điều trị bệnh lao tại một phòng khám ở miền bắc nước Ý.

Một bức thư hiếm hoi do Franz Kafka viết cho nhà xuất bản của ông cho thấy nhà văn đã phải đấu tranh đau khổ như thế nào để đặt bút viết, đặc biệt là khi sức khỏe của ông ngày càng sa sút.

Bức thư, sẽ sớm được bán đấu giá, trùng hợp với thời điểm Kafka được chẩn đoán mắc bệnh lao, căn bệnh đã cướp đi mạng sống của ông và các học giả cho rằng nó có thể đã khiến ông thêm phần bất lực đến nỗi tê liệt tinh thần. 

Ông đã viết cho nhà thơ người Áo Albert Ehrenstein, đồng thời là người bạn và là người phụ trách xuất bản sách của ông rằng: “Khi những lắng lo thâm nhập vào một tầng nhất định của sự tồn tại, việc viết lách rõ ràng là nên dừng lại. Sức phản kháng của tôi có lẽ cũng chẳng mạnh mẽ đến vậy”. 

Tuy bức thư không đề ngày tháng nhưng các học giả tin rằng nó được viết trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 6 năm 1920, khi Kafka đang được điều trị bệnh tại một phòng khám ở Merano, miền bắc nước Ý. Sự bế tắc đã ám ảnh suốt cuộc đời của nhà văn nổi tiếng và càng trở nên trầm trọng hơn khi thể trạng của ông ngày một kém đi. 

Bức thư được viết bằng tiếng Đức, ngắn gọn, dễ đọc và được cho là lời hồi đáp của Kafka trước yêu cầu của Ehrenstein về việc viết bài cho Die Gefährten (The Fellows), tạp chí văn học theo chủ nghĩa biểu hiện mà Ehrenstein đang biên tập vào thời điểm đó. Khoảng thời gian đó, ông đã được đọc tác phẩm vừa ra mắt của Kafka, có thể là tuyển tập truyện ngắn “Ein Landarzt” (A Country Doctor) viết năm 1917 và xuất bản hai năm sau đó. Nhưng Kafka nhanh chóng xua tan ý niệm rằng ông đang tích cực viết lách.

Ông viết rằng: “Đã ba năm rồi tôi không viết gì cả, những gì xuất bản bây giờ đều là chuyện cũ, tôi không có tác phẩm nào khác, thậm chí không có thứ tôi đã bắt đầu.”

Gabriel Heaton, một chuyên gia về sách và bản thảo tại Sotheby's ở London, nơi sẽ đưa bức thư này ra đấu giá trực tuyến vào ngày 27 tháng 6, 100 năm sau khi tác giả qua đời, cho biết những bức thư của Kafka đề cập đến việc viết lách của mình là rất hiếm. 

Anh nói: “Đây là một điều khá lạ, đồng thời là một bức thư có nội dung quan trọng, khiến bạn cảm thấy như nó kéo bạn về phía ông ấy với tư cách là một con người và mang đến cho bạn cảm giác nhân văn.”

Anh nói thêm rằng giọng điệu của bức thư, kèm cách ký tên đơn giản là “Kafka”, là của một nhà văn hay đơn thuần là một người nào đó đang nói chuyện với bạn mình, nhưng đó “không phải là bức thư mang tính văn chương tự nhận thức”. 

“Trong số tất cả các nhà văn, việc Kafka nói chuyện với chúng ta về trở ngại của nhà văn là điều đặc biệt sâu sắc và ý nghĩa. Ông gần như đã đạt đến cực hạn của sự bế tắc của nhà văn, như chúng ta thấy từ nhật ký của ông.”

Có nhiều đoạn cho thấy tình trạng chua chát và đau đớn này của ông, chẳng hạn như “bao giờ mới bắt đầu viết lại?”, “sự bất lực vốn có”, “hoàn toàn bế tắc”, “đau khổ khôn nguôi”... 

Ông viết trong nhật ký ngày 30 tháng 1 năm 1915: “Bạn phải lặn xuống và chìm nhanh hơn những gì chìm trước bạn”.

Heaton nói: “Chúng ta nhận thức rõ việc viết lách đặt ra những yêu cầu khắt khe đối với Kafka và đòi hỏi nguồn sức mạnh nội tâm sâu sắc của ông ở mức độ nào. Bạn sẽ không bao giờ thấy rằng việc viết lách là dễ dàng đối với ông. Ông kiệt sức vì nó, đó không phải là thứ gì đó dễ dàng tuôn ra từ ông và đó là một tình cảm rất sâu sắc.”

Dù trong khoảng thời gian u sầu đó, Kafka đã bắt đầu mối tình được cho là mãnh liệt nhất trong đời ông với nhà báo người Séc Milena Pollková-Jesenská, người vừa dịch tác phẩm Der Heizer (The Stoker) của ông. Bà được cho là đã khuyến khích ông vượt qua bế tắc để viết những kiệt tác cuối cùng của mình, “The Castle” (Lâu đài) và “A Hunger Artist”. 

Heaton nói: “Mặc dù bức thư được viết trong một khoảnh khắc tuyệt vọng, nhưng thật đặc biệt khi biết ông sắp có được trải nghiệm mang tính thay đổi này, điều sẽ tiếp thêm năng lượng cho ông để bùng nổ sức sáng tạo trong những năm cuối đời.”

Dựa trên nhu cầu ngày càng tăng của các nhà sưu tập đối với những bức thư viết tay nói chung trong thời đại số, và những bức thư Kafka nói riêng, người ta ước tính rằng bức thư này sẽ có giá từ 70.000 đến 90.000 bảng Anh. Bức thư được bán lần cuối cách đây khoảng 11 năm. Sotheby's cho biết chủ sở hữu hiện tại là một nhà sưu tập tư nhân ở châu Âu và không cung cấp thêm bất cứ thông tin gì. 

Kafka qua đời năm 1924 ở tuổi 40. Ehrenstein giữ bức thư cho đến năm 1948. Khi về già, ông gửi nó cho nghệ sĩ gốc Séc Dolly Perutz, người đã trốn thoát khỏi Tiệp Khắc do Đức Quốc xã chiếm đóng năm 1938, định cư ở Massachusetts. Bức thư vẫn còn trong phong bì gửi hàng không như lúc bà nhận được.

- Theo The Guardian