Cả đề thi môn văn lớp 10 và 11 gồm 2 câu, thang điểm là 20. Câu 1 (8 điểm) là cách hỏi đánh giá hiểu biết xã hội của thí sinh; câu 2 (12 điểm) đánh giá sự hiểu biết và tư duy văn học. Với cấu trúc và độ mở về nội dung như thế, đề thi dễ dàng phân loại thí sinh. Điểm nhấn của cả hai đề thi nằm ở câu 2, khi bàn về “quy tắc vĩnh hằng” của nhà văn khi sáng tác (đề lớp 11) và “sức sống của văn chương” ( đề lớp 10).

Câu hỏi 1 của đề văn lớp 10 trích dẫn đoạn văn trong tác phẩm "Tôi là Bêtô" của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh: “Đôi khi bạn yêu mến một ai đó đơn giản chỉ vì người đó thật lòng yêu mến bạn. Tâm hồn chúng ta được sinh ra là để chờ đáp lại niềm yêu mến từ một tâm hồn khác. Nó giống như chiếc ống sáo, sẵn sàng reo lên khi ngọn gió mùa hè thổi qua". Từ đó yêu cầu thí sinh trình bày ý kiến và quan điểm của mình. Câu hỏi này phù hợp với lứa tuổi của các học sinh, nhất là việc kết bạn trong độ tuổi “nhạy cảm” nên rất thiết thực và được nhiều thí sinh tỏ ra thích thú. Để đánh giá kỹ năng làm nghị luận xã hội, nên thí sinh phải có sự giải thích thuyết phục, nêu quan điểm phải rõ ràng, dứt khoát, lý giải thấu đáo và nêu được bài học nhận thức, hành động. Để đạt điểm giỏi (7,8 điểm) đòi hòi thí sinh phải hiểu sâu sắc về đề, có tư duy sắc sảo, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng và lý lẽ thuyết phục. Bài viết phải có cá tính riêng.

Câu 1 của đề văn lớp 11 trích dẫn câu nói khá hay: “Lạc lối có nghĩa là đường nào cũng thế” (Trích Mắt kính không bụi, Bao Nakashima) và cũng yêu cầu trình thí sinh bày tỏ quan điểm. Câu 2 của đề văn lớp 10, trích câu nói trong Nhật ký Anne Frank: “Tôi muốn tiếp tục sống ngay cả khi đã chết đi”. Câu nói này của Anne bày tỏ mong muốn sự sống được nối dài nhờ những trang viết.

Câu 2 của đề môn văn lớp 11 bàn về quan niệm cầm bút của nhà văn, trích từ Cái va li của cha tôi (Orhan Pamuk, nhà văn Thổ Nhĩ Kỳ). Theo đó, khi sáng tác, nhà văn lấy cảm hứng của cuộc đời mình nhưng khi viết thì như thể chuyện chung của người khác. Đây là nguyên tắc sáng tác đặt trong quan hệ tương tác giữa tác giả và cuộc đời, giữa cái riêng và cái chung… Đề tài này luôn nóng hổi thời sự nên tạo được hứng thú cho thí sinh khi làm baì, nhất là những em giỏi về lý luận văn học.

Trạm Đọc | Theo Báo thanh niên