Kafka đã trở thành một biểu tượng văn hóa đến nỗi ngay cả những tác phẩm riêng tư, ít người biết đến hoặc rời rạc nhất của ông cũng đã đến được với một lượng lớn khán giả: nhật ký, thư từ, những ghi chú chưa xuất bản, những câu cách ngôn bí ẩn, hay những mẩu đối thoại mà ông viết khi hấp hối. Nếu là người mới đọc các tác phẩm của ông, bạn có thể gặp khó khăn vì không biết bắt đầu từ đâu. Dưới đây là một số cách để bạn bắt đầu đọc các tác phẩm của Franz Kafka.

Trước khi qua đời vào ngày 3/6/1924 ở tuổi 40, Kafka đã soạn thảo ba cuốn tiểu thuyết “Vụ án”, “Lâu đài” và “Nước Mỹ (Kẻ mất tích)” nhưng chưa hoàn thành cuốn nào, ngoài một vài đoạn trích. Ngày nay, sau một số can thiệp của biên tập, cả ba đều đã được hoàn thiện, những kết luận rời rạc, bí ẩn trong những cuốn sách này cũng trở nên hấp dẫn. 

Bắt đầu với “Vụ án”, đây là một trong những câu chuyện mang tính biểu tượng nhất của Kafka về những tòa án mờ ám, những bản án và bộ máy quan liêu khó hiểu. Đồng thời, nó thu hút người đọc bằng cách phá vỡ những quy tắc của tiểu thuyết trinh thám. Cả hai khía cạnh này đều được gói gọn trong câu mở đầu nổi tiếng: “Somebody must have been telling tales about Josef K., for one morning, without having done anything wrong, he was arrested.” (Tạm dịch: Chắc hẳn ai đó đã kể những câu chuyện về Josef K., trong một buổi sáng, anh ta đã bị bắt dù không làm gì sai.)

Kafka đã viết hàng tá tác phẩm ngắn hơn, có độ dài khác nhau, từ chỉ vài dòng đến những cuốn tiểu thuyết dài. 

Nếu bạn đang vội, bạn có thể đọc “Hóa thân”. Trong cuốn tiểu thuyết này bạn sẽ tìm thấy những câu chuyện nổi tiếng như “The Judgement” và “In the Penal Colony”, cùng với nhiều trang viết hấp dẫn, hài hước nhẹ nhàng. Câu chuyện “A Message from the Emperor” và “The Worries of a Head of Household” giới thiệu hai chủ đề chính trong tiểu thuyết của Kafka: niềm đam mê của ông với sự khác biệt văn hóa, dù là văn hóa của Cộng hòa Séc hay Trung Quốc, và những sinh vật có dáng hình bí ẩn.

Trong ba cuốn tiểu thuyết của Kafka, “Lâu đài” là cuốn khó đọc nhất, không chỉ vì nó dài nhất. Trong bối cảnh tuyết phủ ngột ngạt, nhân vật chính - được biết đến với cái tên K. tìm cách vào lâu đài, một nơi mơ hồ được bao phủ trong sương mù. Cuốn tiểu thuyết dài có thể khiến bạn mệt mỏi nhưng đó lại là điều quan trọng. Nếu bạn đầu hàng nỗi sợ hãi bị giam cầm, bạn sẽ trải qua một mùa đông bất tận trong một ngôi làng khắc nghiệt, nơi cư dân phải thích nghi với cuộc sống tăm tối của một bộ máy quan liêu phức tạp.

Để thưởng thức điều gì đó khác với cái “kinh điển” của Kafka, bạn có thể thử “Nước Mỹ (Kẻ mất tích)”. Đôi khi giống với các tác phẩm mang tính Dickensian, tác phẩm này theo chân người anh hùng tuổi teen trên hành trình nổi trôi đầy nguy hiểm xuyên qua nước Mỹ đầu thế kỷ 20 với những lần “lên voi xuống chó” (và sau này, người ta cho rằng đó chính là cuộc đời của Kafka). 

Bối cảnh thực tế đan xen những yếu tố kỳ ảo của tác phẩm cho phép Kafka truyền tải niềm đam mê đáng sợ của mình với công nghệ hiện đại và cuộc sống ở thành phố lớn.

Cha của Kafka là một người đàn ông cổ hủ, cộc cằn, phải đấu tranh để thoát khỏi cảnh nghèo khó. Việc nhận thấy sự nhạy cảm và đam mê văn chương ở đứa con trai duy nhất của mình khiến ông hoang mang và khó chịu. Ở tuổi 36, Franz đã viết cho cha một bức thư dài, kể chi tiết về những tổn thương trong thời thơ ấu do cha gây ra. Và người cha chưa bao giờ đọc bức thư nghiên cứu về tâm lý cá nhân và động lực đến từ gia đình ấy. 

Những BookTokkers Gen Z thần tượng Kafka và coi ông là… “hình mẫu lý tưởng”. 

Những bức thư gửi Milena của Kafka đã khiến những thiếu nữ gọi ông là “bare minimum” (những yêu cầu tối thiểu dành cho nửa kia, hay có thể hiểu là những điều hiển nhiên trong mối quan hệ): người lãng mạn và chu đáo sẽ gửi cho bạn những bức thư quan tâm. 

Trên thực tế, Kafka cảm thấy sợ hãi trước sự ràng buộc chặt chẽ của một cuộc hôn nhân đến mức đã hủy bỏ ba cuộc đính hôn (hai lần với cùng một người phụ nữ). Milena Jesenská xứng đáng được chú ý không chỉ với tư cách là người tình của Kafka mà còn với tư cách là một nhà báo, dịch giả và nhà hoạt động chính trị theo đúng nghĩa.

“Vào một buổi sáng, Gregor Samsa thức dậy trên giường sau những giấc mơ khó hiểu, và anh thấy mình đã trở thành một loại côn trùng quái dị.”

“Hóa thân” có cấu trúc chặt chẽ và ẩn chứa nội hàm, câu chuyện này đã trở thành một lăng kính để soi chiếu tất cả các loại khủng hoảng cá nhân, xã hội và chính trị. Sự kiệt sức, tình mẫu tử, chủng tộc, chiến tranh, đại dịch, chế độ độc tài, Brexit – “Hóa thân” đã được viết lại và chuyển thể theo vô số cách bởi nhiều tác giả khác. 

- Trạm Đọc

- Theo The Guardian