Mặc dù năm 2020 mới vừa qua được nửa chặng đường, nhưng dường như không có gì là hơi quá khi đánh giá bộ sách “Dẫn nhập ngắn về khoa học” do Alpha Books và Công ty Dữ liệu và xuất bản ETS vừa ra mắt độc giả cách đây không lâu là một bộ sách khoa học đáng chú ý trong năm 2020. 

Thực tế từ trước đến nay, các thông tin khoa học, đặc biệt là các sách khoa học được mặc định là chỉ dành cho những người làm chuyên môn, chứ không dành cho đại chúng. Rất ít độc giả thích đọc các dạng sách kiểu này, vì sách thường dày, nặng kiến thức, nói theo ngôn ngữ bình dân là: chỉ cần đọc mấy trang thôi là đã “ù tai, đau mắt, chóng mặt, tiền đình” rồi. 

Trong khi đó, bộ sách “Dẫn nhập ngắn về khoa học” được các nhà khoa học hàng đầu thế giới viết theo phong cách truyền bá kiến thức khoa học phổ thông, sẽ giúp độc giả tiếp cận với những thông tin khoa học cốt yếu một cách vô cùng ngắn gọn và dễ hiểu đúng như tên gọi của bộ sách. Đặc biệt, những thông tin ngắn gọn, dễ hiểu được trình bày đi kèm với các hình minh họa tỉ mỉ, hài hước, thú vị sẽ giúp quá trình đọc sách càng thêm hấp dẫn. Phiên bản tiếng Anh của bộ sách được hàng trăm nghìn các trường học tại Anh và Mỹ coi là bộ sách cần có trong thư viện các trường trung học cơ sở, trung học phổ thông, thậm chí cả các trường đại học.

9 cuốn sách đầu tiên (khổ nhỏ xinh 13*18cm,có độ dày trung bình khoảng 170 trang) trong bộ sách“Dẫn nhập ngắn về khoa học” được ETS giới thiệu với độc giả trong năm 2020 này cũng là các chủ đề được đông đảo độc giả quan tâm bao gồm: Trí tuệ nhân tạo, Vật lý hạt, Vô hạn, Thời gian, Stephen Hawking, Di truyền học, Tiến hóa, Tâm lý học tiến hóa. 

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Trí tuệ nhân tạo

Trong cuốn sách này độc giả sẽ được cung cấp tất cả những thông tin cơ bản cũng như tiến bộ, tương lai của ngành Trí tuệ nhân tạo, ngành nghiên cứu cực hứa hẹn trong kỷ nguyên số ngày nay. Bạn sẽ được biết đến các phương pháp nghiên cứu và thử nghiệm khác nhau của các nhà khoa học trên khắp thế giới, nhằm giúp máy móc có thể bắt chước cách tư duy của con người, với mục tiêu thay thế con người trong những công việc có tính chất lặp đi lặp lại hoặc những nhiệm vụ nguy hiểm như khảo sát môi trường sống trên các hành tinh xa xôi. Bên cạnh đó là sự đối diện của ngành trí tuệ nhân tạo với những luận điểm triết học đã tồn tại hàng nghìn năm nay và rất nhiều điều hấp dẫn khác.

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Vô hạn

Vô hạn là một chủ đề lớn, nó có thể liên quan đến triết học, lịch sử, vật lý, nhưng cuốn sách này đề cập đến sự vô hạn trong toán học.  Đây được coi  là chủ đề “xoắn não”, đồng thời truyền cảm hứng cho những người khác, đặc biệt là các nhà tư tưởng vĩ đại. Và cuốn sách ‘Dẫn nhập ngắn về khoa học: Vô hạn’ sẽ giới thiệu tới độc giả khái niệm vô hạn thông qua một loạt nhân vật nổi tiếng: từ Archimedes và Pythagoras tới Al-Khwarizmi, Fibonaci, Galileo Newton, Leibniz, Cantor, Venn, Gödel và Mandelbrot, cho thấy vô hạn thách thức những bộ não xuất sắc nhất về khoa học và toán học như thế nào. 

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Vật lý hạt

Cuốn sách sẽ đưa độc giả lướt nhanh qua một cuộc hành trình kéo dài hàng ngàn năm, kể từ thời Hy Lạp cổ của Plato, Aristotle… tới thời điểm hiện tại, để tìm đáp án cho câu hỏi: “Chúng ta hình thành từ đâu?”. Cuốn sách đồng thời cung cấp cho độc giả những thông tin ngắn gọn nhất về các tiến bộ trong ngành khoa học vật lý hạt, về các hiện tượng được đông đảo độc giả quan tâm như: bức xạ, năng lượng ngoài vũ trụ; lực hấp dẫn, các chiều phụ và hố đen... Hành trình này đã giúp thôi thúc con người xây dựng lên những cỗ máy khổng lồ, như máy gia tốc hadron lớn (LHC) ở CERN để tìm hiểu về cấp độ nhỏ nhất của nguyên tử. Và nếu bạn biết rằng những tiến bộ vượt bậc của nhân loại trong ngành khoa học vũ trụ, trong công cuộc tìm kiếm nơi định cư thứ hai cho nhân loại thời gian qua có sự góp sức không nhỏ từ những tiến bộ trong ngành vật lý hạt, hẳn nhiên bạn sẽ không thể bỏ qua cuốn sách này.

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Thời gian

Thời gian là gì? Con người chưa bao giờ ngừng thắc mắc về bản chất của thời gian và những câu hỏi đi kèm với nó. Nếu coi thời gian là chiều thứ tư thì nó có giống với các chiều của không gian không? Có phải thời gian chỉ trôi theo một hướng không? Và nếu nó thực sự ‘trôi’ thì sẽ nhanh tới mức nào? Có thời gian đảo ngược không? Du hành thời gian liệu có khả thi?... Đáp án cho những câu hỏi trên (và rất nhiều câu hỏi khác nữa) được trình bày đặc biệt dễ hiểu trong cuốn sách này nhờ khoa học thống kê, khoa học về không- thời gian, thuyết tương đối rộng… Và nhờ triết học, chúng ta có hiểu biết sâu hơn về thời gian, rằng thời gian có thể là tuyệt đối, có tính quan hệ, quy ước, vận động…

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Stephen Hawking

Stephen Hawking (1942-2018) nhà vật lý lý thuyết vĩ đại của thế kỷ 21 vừa nói lời tạm biệt với trái đất để trở về với vũ trụ bao la cách nay chưa lâu. Ông đã sống một cuộc đời vừa bi thương vừa rực rỡ; khi cả đời phải sống dựa vào máy móc và chiếc xe lăn; đồng thời lại được cả thế giới tôn vinh về các thành tựu khoa học lừng danh. Và cuốn sách Dẫn nhập ngắn về khoa học: Steven Hawking sẽ giúp bạn nắm được khái quát cuộc đời,  quá trình nghiên cứu, cũng như những thành tựu nghiên cứu khoa học chói sáng của vị danh nhân này. Và thật tình cờ, chúng đều được gợi mở từ các bậc tiền bối của ông, cũng là hai trong số những nhà khoa học vĩ đại nhất lịch sử nhân loại: Newton và Einstein. 

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Di truyền học

Di truyền học là chìa khóa để hiểu về sự sống, giúp những người quan tâm biết được cơ chế  quá trình hình thành của mỗi cá thể. Cuốn sách này sẽ dẫn bạn đọc đi suốt lịch sử phát triển của ngành di truyền học từ thời của Darwin, Mendel đến ngày nay với những thành tựu, sự kiện đáng ghi nhớ của từng thời kỳ, đặc biệt là ứng dụng trong việc hạn chế tác hại của những căn bệnh di truyền, tầm soát chữa trị ung thư sớm, và những triển vọng đột phá trong tương lai.

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Di truyền học biểu sinh

Di truyền học biểu sinh là lĩnh vực tạo ra nhiều cảm hứng nhất hiện nay, nó tìm hiểu về cách thức hoạt động của các gen mà mỗi người  được thừa hưởng  từ cha mẹ, và cách chúng tương tác với môi trường để tạo nên những nét đặc trưng của chúng ta.  Giống như các cuốn sách khác trong bộ sách, bạn cũng sẽ tìm được ở đây lịch sử phát triển của ngành di truyền học biểu sinh với những kiến thức, sự kiện quan trọng nhất như: quá trình biến đổi nhiễm sắc thể, tái cấu trúc nhiễm sắc, bất hoạt nhiễm sắc thể X, nhân bản vô tính, liệu pháp tế bào gốc,  ảnh hưởng của di truyền học biểu sinh tới quá trình lão hóa, bệnh tật, cũng như quá trình tiến hóa của con người và bao loài khác. Tốc độ khám phá và ứng dụng rộng rãi của di truyền học biểu sinh đang khiến ngành khoa học này trở thành lĩnh vực thu hút nhiều nhà khoa học trẻ, tạo ra một lĩnh vực nghiên cứu ngày càng độc đáo.

Dẫn nhập ngắn về khoa học: Tiến hóa

Tiến hóa là gì? Quá trình tiến hóa đã diễn ra như thế nào? Năm 1859, Charles Darwin đã gây chấn động thế giới với lý thuyết tiến hóa thông qua quá trình chọn lọc tự nhiên. Hơn 150 năm sau, lý thuyết của ông vẫn thách thức những niềm tin căn bản nhất của nhân loại. ‘Dẫn nhập ngắn về khoa học: Tiến hóa’ sẽ giới thiệu quá trình hình thành ‘ý tưởng nguy hiểm của Darwin’ từng bước một, sau đó giới thiệu, lý giải hàng chục các khái niệm, vấn đề khác trong ngành khoa học tiến hóa như đột biến, gen vị kỷ, lòng vị tha, đồng tiến hóa, thuyết tha sinh, sự tuyệt chủng, thảm họa sinh thái, bản chất con người, bản năng đạo đức.... Phác họa những phát kiến mới nhất về di truyền học, môi trường và hành vi của động vật, con người cùng công trình của các tác giả sách khoa học bán chạy như Richard Dawkins và Steven Pinker - cuốn sách này hé lộ bằng chứng ủng hộ Thuyết tiến hóa mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

 Dẫn nhập ngắn về khoa học: Tâm lý học Tiến hóa

Tâm lý học tiến hóa là sự kết hợp của hai ngành khoa học: sinh học tiến hóa và tâm lý học nhận thức để có được cái nhìn khoa học thực sự về bản chất con người. Trong đó Tâm lý học nhận thức cho biết tâm trí cấu tạo vô cùng phức tạp; còn sinh học tiến hóa cho ta biết các cấu tạo phức tạp trong tự nhiên chỉ có thể có được nhờ chọn lọc tự nhiên; và tâm trí con người hẳn đã tiến hóa nhờ chọn lọc tự nhiên.  Và cuốn sách Dẫn nhập ngắn về khoa học: Tâm lý học tiến hóa của hai tác giả Dylan Evans và Oscar Zarate sẽ cho bạn biết ý thức của nhân loại đã phát triển ra sao kể từ thời đại của tổ tiên ta với các khối chuyên biệt khác nhau như: phát hiện, trốn tránh kẻ săn mồi, ăn đúng loại thức ăn, tạo liên minh bằng hữu, giúp đỡ người có quan hệ máu mủ, phân chia tài nguyên, giao tiếp, lựa chọn bạn tình…. Tiếp đó là các giải thích  đề cập thú vị về các xu hướng tâm lý của con người như: tâm lý học bình dân, sự dối trá, lừa gạt, sự khác biệt giữa nam và nữ trong lựa chọn bạn tình… 

Điểm đáng lưu ý của 9 cuốn sách Dẫn nhập khoa học này là: cuối mỗi cuốn sách các tác giả đều giới thiệu thêm cho công chúng các trang web, tạp chí,  tác phẩm hấp dẫn, có giá trị cùng chủ đề, để những người có nhu cầu đào sâu kiến thức có thể dễ dàng truy cập tìm hiểu hoặc tìm mua. Đây là những chỉ dẫn vô cùng quý giá với độc giả trong bối cảnh tri thức, sách vở ngập tràn, tạo ra vô vàn cơ hội tìm hiểu, nâng cao kiến thức cho độc giả; nhưng đồng thời cũng khiến họ rối trí, không biết lựa chọn như thế nào  hơn bao giờ hết.  

Hương Phạm- Trạm đọc