Có thể dễ dàng nhận thấy cùng với sự phát triển của internet, con người đang sống trong một xã hội ngập tràn, thậm chí là nhiễu loạn thông tin. Khoan hãy nói đến những thông tin giải trí hay những thông tin liên quan đến đời sống chính trị, xã hội… ngay những thông tin liên quan đến dinh dưỡng, sức khỏe của mỗi cá nhân, nhiều người đã "không biết đâu mà lần". Như thông tin về dầu ăn và mỡ động vật chẳng hạn.
Có một thời gian dài trên các phương tiện thông tin đại chúng ngập tràn tin tức: mỡ động vật gây hại cho sức khỏe, là thủ phạm gây ra bệnh mỡ máu, vốn là nguyên nhân gây nên bệnh tai biến mạch máu não, đột quỵ… Thông tin này khiến rất nhiều người dân Việt thay hoàn toàn mỡ động vật bằng dầu ăn trong bữa ăn hàng ngày của gia đình. Nhưng 1-2 năm trở lại đây, trên một số kênh thông tin độc lập, người dân lại thấy các chuyên gia phân tích về những tác dụng không thể thay thế của mỡ động vật so với dầu thực vật, khi được dùng với một mức độ nhất định trong khẩu phần ăn mỗi ngày.
Hay như thông tin về sữa bò. Nếu tìm kiếm trên các kênh truyền thông, chúng ta có thể tìm thấy vô vàn các bài viết ca ngợi tác dụng của loại thực phẩm được coi là "siêu tốt" cho sức khỏe con người này. Nhưng nếu đặt thêm một vài câu hỏi nghi ngờ về tác dụng thực sự của sữa bò, và bỏ công đào sâu tìm kiếm thông tin, chúng ta có thể tìm thấy nhiều thông tin còn bị che khuất vì một số lý do nào đó: như thông tin về những con bò sữa thường xuyên bị tiêm hoócmôn kích thích để liên tục mang thai, sản sinh ra sữa; những con bò bị viêm nhiễm bầu vú một cách kinh hoàng vì bị vắt sữa điên cuồng ngày này qua ngày khác. Hậu quả là chỉ được khoảng 7-10 năm tuổi chúng đã bị đẩy đến lò mổ – thay vì có thể sống tới 30 năm như một con bò bình thường khác (Bạn có thể tìm hiểu thông tin này trên 1 số trang thông tin, youtube hoặc trong cuốn sách Fast food Nation - tên tiếng Việt là: Củ khoai tây ngồi ghế bành). Vì vậy, thay vì uống sữa bò, có một bộ phận dân số trên thế giới hiện nay đã chuyển sang dùng các loại thức uống dinh dưỡng từ hoa quả, ngũ cốc hoặc đặt ra những yêu cầu cao hơn với các công ty sản xuất sữa tại quốc gia sở tại.
Rõ ràng tư duy phản biện – không dễ dàng chấp nhận những thông tin được đưa đến, mà liên tục đặt ra các câu hỏi để kiểm tra, tìm hiểu, xác nhận… về tính chính xác của những thông tin đó – giúp mỗi người chúng ta có thể có khả năng phân tích tốt hơn, giúp củng cố niềm tin đã có hoặc đưa ra được những quyết định tốt hơn cho cuộc sống của chính mình; hạn chế được tối đa việc phải thốt lên một cách tiếc nuối "giá như hồi trước mình tìm hiểu kỹ hơn thông tin về…".
Ở khía cạnh của một tổ chức/doanh nghiệp, tư duy phản biện có thể giúp tổ chức tránh được những sai lầm không đáng có. Bởi kể cả những người tài giỏi nhất trong tổ chức/doanh nghiệp thì cũng không thể tường tận mọi khía cạnh trong hoạt động của tổ chức, để đưa ra được những quyết định tốt nhất. Trong trường hợp này, trí tuệ, kinh nghiệm của tập thể được đưa ra dưới hình thức tư duy phản biện sẽ là phương thuốc diệu kỳ cho sự phát triển vững bền của tổ chức/ doanh nghiệp.
Và nếu bạn thực sự quan tâm đến việc rèn luyện tư duy phản biện, tôi cho rằng bạn nên tìm đọc cuốn sách Phá tan sự ngụy biện (Asking the right questions) ngắn gọn, súc tích, dễ đọc của tác giả M. Neil Browne & Stuart M. Keeley. Phá tan sự ngụy biện được đánh giá là một trong số ít các cuốn sách dẫn nhập xuất sắc nhất về tư duy phản biện trên thế giới. Phiên bản tiếng Anh của cuốn sách - đã được nhà xuất bản đa quốc gia Pearson tái bản đến lần thứ 12, phát hành trên toàn thế giới, và được coi là giáo trình giảng dạy về tư duy phản biện tại rất nhiều trường PTTH, cao đẳng và các trường đại học tại Anh và Mỹ. Phá tan sự ngụy biện cũng nằm trong Top 30 cuốn sách hay nhất về tư duy phản biện, theo kết quả đánh giá của cộng đồng đọc sách lớn nhất thế giới và nhiều trang báo uy tín.
Ở hai chương đầu của cuốn sách, các tác giả cuốn sách - với hơn 40 năm kinh nghiệm giảng dạy về tư duy phản biện - sẽ chỉ ra cho độc giả lợi ích của việc đặt câu hỏi đúng - nói cách khác là sử dụng và phát triển tư duy phản biện, và các lằn ranh gây trở ngại cho kiểu tư duy này từ khía cạnh chủ quan cũng như khách quan.
Vượt qua 2 chương đầu tiên, ở 11 chương tiếp theo, độc giả sẽ được hướng dẫn chi tiết từng bước của quá trình tư duy phản biện bằng cách đặt ra và trả lời các câu hỏi: Đâu là chủ đề và kết luận? Đâu là các lý lẽ? Thông tin đó có chứa đựng những từ hoặc cụm từ có nghĩa mơ hồ không? Đâu là các giả định về giá trị và miêu tả? Có các ngụy biện trong lý luận không?…
Rành rẽ lối tư duy này, độc giả có thể chuyển đổi từ việc tiếp nhận thông tin một cách thụ động, sang việc phân tích, tổng hợp và cuối cùng là rút được ra cho bản thân, tổ chức những kết luận và quyết định đúng đắn nhất.
So với những ấn bản đầu tiên của cuốn sách, ở bản in lần này, cuốn sách Phá tan sự ngụy biện đã được các tác giả bổ sung nhiều nội dung cập nhật như: những hiểu biết sâu sắc của Daniel Kahneman trong cuốn sách Tư duy nhanh và chậm; vai trò của các thành kiến trong nhận thức và các trở ngại khác của việc tư duy phản biện một cách thận trọng; cùng nhiều ví dụ và các bài tập thực hành mới để minh họa cho giá trị và ứng dụng thực tiễn của tư duy phản biện…
Đọc và áp dụng thường xuyên lối tư duy phản biện trong cuộc sống của mình, "chúng ta sẽ khẳng định được quyền kiểm soát với những niềm tin và nhận định của mình. Ngược lại chúng ta sẽ thành nô lệ tinh thần cho bất cứ ai có thể ghi dấu lên lối nghĩ hệ thống 1 của chúng ta (lối suy nghĩ nhanh, tự động của mỗi người)" (Phá tan sự ngụy biện - Asking the right questions).
Việt Hà - Chuyên viên truyền thông & Blogger điểm sách
Via: Cafebiz
