Những cuốn sách này được đưa vào chương trình phổ thông một cách lãng phí, vì học sinh thì làm gì có kinh nghiệm sống, và từ tuổi thiếu niên cho đến khi vào đại học, văn chương kinh điển đối với học sinh sinh viên vẫn là một nguồn kiến thức chưa khai thác được, việc đọc lúc này chủ yếu chỉ mang tính chất giải trí giết thời gian.

Tuy nhiên một vài cuốn tiểu thuyết kinh điển có thể rất hài hước, kích thích tư duy, và đưa ra những lời bình luận mà bạn không nghĩ người thời đó đã nghĩ được ra, tức là trong khoảng thời gian đôi khi hàng thập kỷ, thế kỷ hoặc thậm chí hàng thiên niên kỷ trước đây.

Danh sách tôi đưa ra dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo. Kinh điển có rất nhiều thể loại và từ nhiều thời đại. Bạn có thể dành cả đời để đọc những tác phẩm vĩ đại từ thời Latin và Hy Lạp cổ đại hoặc bơi trong bể sách thời kỳ hoàng kim của khoa học viễn tưởng. Tôi đã chọn lọc danh sách này từ nhiều thể loại, và chỉ cần chọn đọc một trong số chúng bạn sẽ bắt đầu bước vào thế giới văn chương cổ điển. Và điều tuyệt vời nhất là bạn cũng có thể hoàn toàn chọn đọc theo ý muốn của mình!

Dưới đây là danh sách 10 cuốn tiểu thuyết kinh điển mà tôi hy vọng sẽ giúp bạn bắt đầu cuộc hành trình khám phá linh hồn của văn chương. 

Ernest Hemingway từng nhận xét về Huckleberry Finn: "Tất cả mọi cuốn tiểu thuyết hiện đại của Mỹ ngày nay đều học tập từ Huckleberry Finn. Đó là cái nôi khai sinh ra văn học Mỹ. Không có gì đáng được gọi là văn chương trước đó. Và sau này cũng không có ai viết được hay như thế.”

Cuốn sách thành công và nổi tiếng nhất này của Mark Twain đã đề cập đến nhiều vấn đề nhức nhối trong xã hội bấy giờ. Ông đã xoáy sâu vào tình trạng phân biệt chủng tộc, nội chiến kéo dài, tôn giáo, và rất nhiều chủ đề khác nữa – đây hẳn là một bức tranh toàn cảnh về nước Mỹ. Vì vậy nếu nói Huckleberry Finn là biểu tượng của văn học Mỹ cũng không có gì là phóng đại. Cuốn sách viết về hành trình của một cậu bé mồ côi và một nô lệ da đen trốn thoát khỏi chủ nô ở Miền Nam nước Mỹ. Twain đã đánh vào trọng tâm của rất nhiều vấn đề đạo đức. Với rất nhiều lời giới thiệu và mô tả có cánh, cùng với việc đã từng bị cấm xuất bản, Huckleberry Finn mang dáng dấp của một tác phẩm kinh điển khai sinh. 

Được xuất bản một năm sau khi nữ nhà văn qua đời, Wuthering Heights sau đó đã trở thành biểu tượng của thể loại lãng mạn tình yêu bị cấm đoán. Nối tiếp và phát triển phong cách lãng mạn tình ái từ Lord Byron – nam tước “bóng tối”, Brontë đã thêu dệt nên một tác phẩm kinh điển gạo cội trong dòng văn học Gothic. Tình yêu đau khổ và day dứt giữa Heathcliff và Catherine Earnshaw đã trở thành hình mẫu cho nhiều tác phẩm tuyệt vời khác sau này. 

Tác phẩm được viết vào thời Victoria, vì vậy phong cách và nhân vật cũng khắc họa sắc nét đặc trưng của thời kỳ này. Tuy nhiên câu chuyện tình yêu mà Brontë kể lại vẫn là một trong những chuyện tình gây ám ảnh nhất cho đến tận ngày nay. 

Được viết dưới ngòi bút dí dỏm, Moby Dick là một chiêm ngiệm quý báu về cuộc sống con người. Với truyền thuyết về săn bắt cá voi trong thế kỷ 19 và bối cảnh lịch sử cũng như văn hóa bấy giờ, đây được coi như một cuốn sử thi vô song của Merman Melville. Tác phẩm dày đặc những ẩn dụ và so sánh với cuộc sống của con người. Moby Dick không chỉ là một cuốn sách để đọc, mà còn mang lại một trải nghiệm tuyệt vời. Đừng để bất kỳ lời nhận xét nào về sự tẻ nhạt của các chương về săn cá voi làm chùn chân bạn. Trong các chương tưởng như không bao giờ kết thúc về săn bắt cá voi, đâu đó vẫn ẩn giấu những chiêm nghiệm, quan sát cuộc đời dưới góc nhìn triết học, và cả sự hài hước vượt thời gian. 

Gia đình Brontë quả là có gen văn học. Jane Eyre là một bước đột phát đáng kinh ngạc cho văn học Anh vào thời điểm đó. Ngay từ những trang đầu cuốn sách người đọc đã lập tức được biết rất nhiều chuyện cá nhân trong đời tư nhân vật. Nhiều nhà phê bình văn học cho rằng đó là tiền thân của thể loại tiểu thuyết khiến chúng ta phải sống cùng với nhân vật trong tác phẩm qua những đoạn độc thoại nội tâm và quá trình tiến triển của nhận thức. Jane Eyre có tất cả các đặc điểm của một cuốn tiểu thuyết tiêu biểu thời kỳ Victoria, với chuyện tình lãng mạn của Jane và Rochester được kể qua phong cách Gothic đầy mê hoặc. 

Pride and Prejudice xoay quanh một gia đình với năm cô con gái chưa lấy chồng và gia sản được di chúc để lại cho con trai một người họ hàng xa. Và khi quý ông Darcy giàu có xuất hiện, một câu chuyện tình kỳ diệu bắt đầu. 

“Có một sự thật được mọi người thừa nhận, rằng một người đàn ông độc thân với một gia tài khá giả, thì phải có một người vợ. Tuy nhiên, ít ai biết xét đến hay quan điểm của một người đàn ông như vậy, khi mới chuyển đến sống ở một thành phố mới, mà sự thật này lại trở thành mặc định trong suy nghĩ của các gia đình xung quanh, rằng anh ta được coi là tài sản khả thi của con gái họ.”

Dù có hay không diễn xuất tài tình của Colin Firth hay sự xuất sắc của nhiều tác phẩm chuyển thể khác của cuốn sách, thì Pride and Prejudice vẫn là một kiệt tác trong văn học. 

Chỉ mới 18 tuổi khi viết cuốn sách này, Mary Shelley là một trong những hình tượng văn học vào thời của bà. Có tin đồn rằng bà viết cuốn sách này vì một vụ các cược với các nhà văn kinh điển xuất sắc khác. Hẳn là bà đã thắng cược. Cuốn sách với sự kết hợp giữa phong cách trinh thám Gothic và thông điệp cảnh báo về sức mạnh vô biên khó lường của khoa học, Frankenstein đã mang lại một âm hưởng mới cho văn học thể loại ly kỳ trinh thám, và dẫn đường cho nhiều tác phẩm sau này. Được viết dựa trên các tài liệu tham khảo trong Kinh thánh Golem của người Do Thái thế kỷ 16, Shelley đã cho thấy tài năng của bà trong việc viết lách cũng như kiến thức sâu rộng về lịch sử và khoa học.  

 Qua cuốn sách về những mộng tưởng kỳ ảo và giả tưởng này, tác giả người Tây Ban Nha Miguel de Cervantes Saattedra đã kể một câu chuyện khá hiện đại thông qua Don Quixote. Sự thật và ảo tưởng được pha trộn đến hoàn hảo. Don Quixote đã có ảnh hưởng to lớn đến nhiều nhà văn trong những năm sau đó. William Faulkner từng nói rằng ông đọc lại tác phẩm kinh điền này mỗi năm một lần, thậm chí còn nhấn mạnh rằng ông sẽ đọc nó "như người ta đọc Kinh thánh." 

Là ngoại lệ trong danh sách kinh điển này, The Odyssey xứng đáng được đề cập đến một cách đặc biệt. Được nhiều người coi là cuốn tiểu thuyết đầu tiên của mọi thời đại, cuốn sách nguồn gốc Hy Lạp này đã vượt qua thử thách hàng ngàn năm. Đó là câu chuyện sử thi tinh túy. Tất cả các tác phẩm tuyệt vời phải đều phải kính nể sự đồ sộ của tác phẩm này. Bản dịch của Lattolas đã mang cuốn sách này đến với khán giả thế giới đương đại. Được kể lại (hoặc viết ra) dưới dạng một bài thơ dài, The Odyssey đến nay vẫn là một tác phẩm tuyệt vời và ly kỳ đáng tìm đọc.

Một cuốn tiểu thuyết khó quên, khá dễ đọc đối với nhiều người mới đọc sách kinh điển. Tuy nhiên đây không phải là một cuốn sách nhẹ nhàng, To Kill a Mockingbird đề cập đến một số chủ đề nặng nề như phân biệt chủng tộc, hãm hiếp và các vấn đề đạo đức khác. Cuốn tiểu thuyết đầu tay này của Harper Lee là một cuốn sách bán chạy nhất và đã giành giải Pulitzer danh giá năm 1961 sau khi được xuất bản năm 1960. Sau đó, tác phẩm được chuyển thể thành một  bộ phim kinh điển ly kỳ và hấp dẫn không kém vài năm sau đó - một điều hiếm thấy khi chuyển thể một tác phẩm văn học kinh điển. 

Là một trong những tác phẩm quan trọng nhất của thế kỷ 20, 1984 đã bổ sung thêm nhiều từ ngữ vào từ điển ngôn ngữ cho nhân loại. Big Brother, doublespeak và khẩu hiệu khét tiếng War is Peace (Chiến tranh là Hòa Bình). Kiệt tác của George Orwell càng trở nên ám ảnh hơn khi chúng ta tiến dần tới tương lai. Châm biếm chính trị chưa bao giờ trở nên hiện hữu như ngày nay. 

Khi nhân vật chính Winston Smith đánh mất mình trong cơn ác mộng quan liêu của Ingsoc, chúng ta bắt đầu thấy sự kinh hoàng và coi thường tột bậc được phơi bày. Tuy nhiên, nhìn xung quanh thế giới của chúng ta ngày nay khi các chế độ chuyên chế đang nắm quyền và xử sự như thể họ là các hệ thống tư bản xã hội, và vị thế chính trị của tiếng Anh đang dần suy thoái, các tiên đoán tương lai trong 1984 bắt đầu giảm bớt độ chính xác mà người ta vẫn nghĩ.

 Theo Bigthink

Thảo Tâm (biên dịch)