Richard Rhodes đi theo từng tiến trình của lịch sử các cuộc cách mạng công nghiệp để tiếp tục mô tả sự phát triển của các nguồn năng lượng mà con người đang dùng hiện nay như điện năng (từ các nhà máy nhiệt điện tới xây dựng các con đập thủy điện, cho tới sự bùng nổ của các nhà máy điện hạt nhân, hay sự nổi lên của điện gió, điện mặt trời gần đây như những nguồn năng lượng sạch cho tương lai), hay ngành công nghiệp khai thác dầu mỏ và khí thiên nhiên ở Mỹ, ở Trung Đông...
Trong Năng lượng, Rhodes nêu bật những thành công và thất bại dẫn đến mỗi bước đột phá trong sản xuất năng lượng. Tác giả giải thích cách con người học được từ những thách thức như vậy, làm chủ quá trình chuyển đổi của chúng và tận dụng cơ hội của chúng.
Rhodes nhìn lại quá trình phát triển của 5 thế kỷ, thông qua một dàn nhân vật có ảnh hưởng lớn như Nữ hoàng Elizabeth I, Vua James I, Benjamin Franklin, Herman Melville, John D. Rockefeller và Henry Ford.
Rhodes là một nhà sử học, nhưng ông tránh chỉ đưa người đọc đi qua một dòng thời gian khô khan về sự phát triển năng lượng. Thay vào đó, ông tập trung vào những câu chuyện chính và hấp dẫn dọc theo dòng thời gian đó, những câu chuyện mà chúng ta có thể không quen thuộc, để làm nổi bật những nhân vật đáng chú ý và xu hướng xã hội. Ông đã làm cho phần năng lượng của con người trở nên sống động.
Ta sẽ bắt gặp câu chuyện tác giả William Shakespeare với tư cách là người đồng sở hữu nhà hát đầu tiên ở London. Ông và các chủ sở hữu khác đã tháo dỡ nó để lấy gỗ trong lúc gỗ trở nên khan hiếm quanh khu vực London. Họ vận chuyển nó qua sông Thames để xây dựng nhà hát Quả cầu với quy mô lớn hơn ở khu Southwark náo nhiệt.
Người đọc có lẽ cũng ít biết câu chuyện về một người Pháp tên Denis Papin vì quan tâm đến việc ăn uống của người nghèo nên đã phát minh ra nồi áp suất, là tiền đề cho sự ra đời của động cơ hơi nước. Nhưng Papin lại chết trong nghèo đói bởi chật vật mãi không được cấp bằng sáng chế.
Rhodes cũng xem xét bối cảnh năng lượng hiện tại, tập trung cạnh tranh vào năng lượng gió để thống trị với các nguồn cung cấp than và khí đốt tự nhiên. Ông cũng đề cập đến bóng ma của sự nóng lên toàn cầu và dân số sẽ giảm xuống còn mười tỷ người vào năm 2100.
Theo những lập luận của tác giả, năng lượng phủ bóng lên nền văn minh với sự u ám của mối đe dọa về ngày tận thế như nỗi lo sợ hủy diệt hạt nhân trong những năm dài Chiến tranh Lạnh.
Cuốn sách kể câu chuyện về công nghệ năng lượng trong các xã hội trong quá khứ, nhưng khi làm như vậy, nó cũng kể câu chuyện của hiện tại và tương lai, trong sự hi vọng của tác giả rằng, chúng ta – con người sẽ tìm được đường tới ngày mai, của không khí trong lành hơn, của hòa bình, và ngày càng có nhiều người trở nên sung túc.
Sách Năng lượng: Lịch sử nhân loại từ than củi tới hạt nhân của tác giả Richard Rhodes được Công ty Omega+ Books mua bản quyền, chuyển ngữ và xuất bản tại Việt Nam năm 2020.
Phong Linh
>> CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM:
Review bộ sách nghiên cứu lịch sử nhân loại đồ sộ của Jared Diamond
Những vấn đề lịch sử trong cuốn “Súng, vi trùng và thép” của Jared Diamond
