Richard Rhodes sinh ngày 4/7/1937. Ông là sử gia, nhà báo, tác giả và biên tập viên người Mỹ với 26 tác phẩm hư cấu, lịch sử, hồi ký và sân khấu. Rhode từng được biết tới nhiều nhất với dòng sách lịch sử-phi hư cấu về chủ đề năng lượng nói chung và năng lượng hạt nhân nói riêng. Ông từng được trao giải Pulitzer thể loại Phi hư cấu tổng hợp, Giải thưởng Sách Quốc gia và Giải thưởng giới phê bình Sách quốc gia. Ngoài ra, ông cũng là một học giả thỉnh giảng tại Viện Công nghệ Massachusetts, Đại học Harvard và Đại học Stanford.
Nội dung cuốn sách xoay quanh những câu chuyện hấp dẫn về lịch sử hình thành và phát triển của ngành công nghiệp năng lượng trên toàn thế giới. Tác giả lần lượt tái hiện bức tranh toàn cảnh về năng lượng qua ba nội dung quan trọng. Phần một, tác giả khai thác lịch sử tổng quát của thời kỳ chuyển từ năng lượng gỗ sang hơi nước. Trong phần hai, khi con người tìm kiếm được khí đốt bằng than đá, một kỷ nguyên mới đã mở ra. Cuộc cách mạng công nghiệp phát triển, kéo theo đó là hệ lụy về ô nhiễm môi trường ngày càng tăng cấp.
Ở phần ba của cuốn sách, Rhodes đã đi đến những phân tích cụ thể, làm nổi bật tình hình phát triển của nguồn năng lượng hiện đại, khi điện nguyên tử xuất hiện. Con người đang phải đối mặt với những bất an đen tối như thế nào đều được tác giả từng bước chỉ ra bằng những dữ liệu khoa học, lịch sử phong phú. Tổng quan cuốn sách, người đọc có thể thấy rằng, con người sinh ra và chết đi, các doanh nghiệp thịnh vượng rồi suy vọng, các quốc gia vươn lên thành cường quốc thế giới hoặc suy tàn, tất cả diễn ra trong sự tranh chấp về những thách thức năng lượng.
Ở cuốn sách này, chúng ta sẽ được tiếp xúc với những câu chuyện gây kinh ngạc về sự khai thác, thậm chí tranh chấp năng lượng của các cường quốc trên thế giới lúc bấy giờ.
Câu chuyện về ngành săn cá voi đã đem lại những câu chuyện kịch tính cho người đọc. Mỗi người có thể đến với những đại dương bao la, trong những cuộc chiến săn cá voi. Đây được xem là ngành công nghiệp xây dựng trên sự tàn bạo và khai thác tận diệt. Con người săn cá voi để lấy dầu chiếu sáng.
Người châu Âu săn cá voi để lấy dầu chiếu sáng chứ không phải để thịt. Đến thập niên thứ hai của thế kỷ 18, người Nantucket đã xác định cá nhà táng là nguồn dầu chất lượng cao nhất. Họ đã cải tiến từ đánh bắt cá trên bờ đến săn cá voi xa bờ vài ngày, kéo theo một xác cá voi mỗi khi họ bắt được một con để phục vụ sản xuất.
Những trang viết của Rhodes rất sinh động, đã tái hiện lại một đoạn lịch sử phát triển “tàn khốc” của năng lượng.
Chương viết về cuộc săn cá voi để khai thác nguồn năng lượng của tác giả Richard Rhodes đã gợi nhắc về một cuốn sách được khởi nguồn từ ý tưởng săn cá voi – đó là cuốn tiểu thuyết Moby Dick của Herman Melville. Cuốn tiểu thuyết được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1851. Cuộc phiêu lưu đầy bi cảm ấy là tiếng nói tha thiết về một thời đại lịch sử đầy ám ảnh, mất mát mà con người khi ấy không thể nhận ra.
Theo sách Năng lượng, số tàu săn của Mỹ đạt đỉnh điểm vào năm 1846, với 736 tàu có tổng tải trọng hơn 233.000 tấn. Nhưng dầu cá voi khi ấy đang dần cạn kiệt, và con người buộc phải tìm kiếm đến những loại chất đốt khác để có thể tiếp bước sự phát triển của mình.
Cách khai thác từng chặng đường phát triển năng lượng của Rhodes không phải tái hiện lại những số liệu lịch sử khô khan, mà nó là những câu chuyện, gắn kết với con người. Nó được tạo ra bởi con người, phục vụ con người, đồng thời cũng buộc con người phải trả giá.
Người đọc sẽ từng bước được đồng hành cùng với hành trình lịch sử phong phú và cũng vô cùng phức tạp ấy, để có được cái nhìn toàn cách và sâu sắc hơn về sự phát triển của lịch sử nhân loại.
Trong Chương 19, cuốn sách Năng lượng đã đề cập trực diện vấn đề về kỷ nguyên đen tối của con người sau khi bom nguyên tử phát triển, kéo theo đó là rất nhiều những áp lực đè nặng lên môi trường sống của con người.
Lấy cuốn sách Silent Spring (Mùa xuân vắng lặng) làm dẫn chứng, Rhodes nói về sự hủy hoại mà con người đã làm đối với thiên nhiên. Và con người đang phải chịu những tai họa, khi cái chết đen phủ bóng xuống đời ta, do các chất hóa học từ thuốc trừ sâu gây nên.
Hay câu chuyện về thảm họa hạt nhân Chernobyl của Liên Xô đã gây nên những tai họa chết người, để lại hậu quả tàn khốc và lâu dài, trở thành nỗi sợ hãi và ám ảnh đến hàng vạn người. Có quá nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra về sự phát triển của nguồn năng lượng hạt nhân này, và Rhodes đã từng bước chỉ cho độc giả chứng kiến những câu chuyện đó.
Sách Năng lượng: Lịch sử nhân loại từ than củi tới hạt nhân khởi nguồn từ việc tác giả đọc được nghiên cứu của một nhà vật lý người Ý là Cesare Marchetti. Nghiên cứu của Marchetti tập trung về công nghệ điện hạt nhân, bao gồm thiết kế lò phản ứng và xử lý chất thải hạt nhân. Nghiên cứu này đã kích thích tác giả bước vào quá trình tìm hiểu và khám phá lịch sử của nguồn năng lượng, giúp người đọc có một cái nhìn rõ ràng về sự phát triển của năng lượng. Ông có một niềm tin sâu sắc: “Khác xa việc trở thành mối đe dọa văn minh nhân loại, khoa học, công nghệ và sự thịnh vượng mà chúng tạo ra sẽ duy trì sự tồn tại của nhân loại qua nhiều thế kỷ nữa. Đó là cách thiết chế xã hội ít ỏi do con người sáng tạo ra vẫn luôn học hỏi từ sai lầm của chính chúng.”
Với tư cách một tác giả, một người tìm hiểu lịch sử, một người yêu mến đời sống và khao khát về một tương lai tương sáng hơn, Rhodes đã dùng sự hiểu biết và tình yêu của mình để kích thích niềm khao khát tìm hiểu cũng như trí tò mò của con người về lịch sử loài người cũng như lịch sử tự nhiên, từ đó mỗi người có thể cùng chung tay chống lại sự biến đổi khí hậu toàn cầu, mà nguyên nhân chính là do những khái thác năng lượng của con người.
Sách do Công ty Omega Việt Nam xuất bản tiếng Việt năm 2020.
Phong Linh
>> CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM
Bộ sách nghiên cứu lịch sử nhân loại đồ sộ của Jared Diamond
Nhân loại, một lịch sử đầy hy vọng
Sự biến đổi năng lượng trong dòng chảy phát triển của lịch sử nhân loại
Than và khói - Cái giá của sự tiến bộ, một hệ quả tất yếu và vô hại?
