Nếu thấy con ruồi hay côn trùng xuất hiện trong tranh tĩnh vật – một cánh hoa tàn hay một đốm đen trên quả táo – thì đấy là thông điệp mật của họa sĩ. Ông ấy muốn nói rằng những vật sống không phải là sống mãi – tất cả đều chỉ là phù du. Cái chết giữa cõi sống. Chính vì thế mà tranh tĩnh vật được gọi là nature morte – tự nhiên chết.
Gần bảy mươi trang mở đầu của Con sẻ vàng là lời kể theo ngôi thứ nhất của Theo khi cậu đang ở trong một khách sạn tại Amsterdam và đang tìm kiếm xem liệu tên mình có xuất hiện ở bất kì đâu trên báo hay không. Trước khi bí ẩn được giải quyết, mọi thứ quay ngoắt lại 14 năm trước, vào cái ngày mà mẹ của Theo chết.
Con sẻ vàng là bức tranh có tồn tại trong thế giới thực, tác phẩm của Carel Fabritius, một họa sĩ tài năng đã chết trong một vụ nổ kho thuốc súng gần xưởng vẽ của ông. Khi mọi tác phẩm khác bị phá hủy trong khói lửa. Một bức tranh rất nhỏ, nhỏ nhất trong toàn bộ triển lãm và là bức đơn giản nhất: một chú sẻ lông màu vàng trên nền trơn màu sáng, cái cẳng bị xích vào giá đậu.
Donna Tartt phân tích giá trị của nghệ thuật hội họa xuyên suốt chiều dài tác phẩm. Bà mô tả nó bằng nhiều con đường khác nhau qua mối quan hệ thay đổi giữa Theo và kiệt ác. Nghịch lí của Con sẻ vàng là nó vừa vô giá vừa vô giá trị. Một tác phẩm đỉnh cao nhưng không thể mua bán trên thị trường nghệ thuật, và việc sở hữu nó còn khiến cậu rơi vào vòng hiểm nguy. Thế nhưng sự hiện diện của bức tranh lại mang giá trị cá nhân to lớn vì nó là kết nối cuối cùng giữa cậu và người mẹ. “Và dù muốn lắm, tôi cũng biết mình không được quay lại, biết rằng nhìn mẹ trực diện sẽ vi phạm giới luật của cả hai cõi.” “...khi mất mẹ, tôi đã mất đi tấm biển chỉ dẫn tới nơi chốn hạnh phúc, tới một cuộc đời sung túc hay đầm ấm hơn.” Và bức tranh là thứ duy nhất còn sót lại giúp cậu kết nối tới mẹ cậu, tới những ngày còn ở New York, tới những hạnh phúc ấm áp và đẹp đẽ trước khi vụ khủng bố xảy ra, một tai nạn đã cướp đi mẹ cậu và đẩy cậu vào một cuộc phiêu lưu đau đớn và rối ren. Một bức tranh hoàn toàn có thể vô cùng đẹp đẽ mà không cần có giá trị lịch sử hay tiền bạc.
Tình yêu bị đánh mất, tình yêu bị phản bội, tình yêu bị cản trở và tình yêu đơn phương là chủ đề được nhắc đến trong tác phẩm khi Theo thấy mình bị vây giữa lòng thương xót và cảm xúc của người khác. Cậu yêu Pippa trước cả khi vụ nổ xảy ra nhưng vẫn hoang mang không biết bày tỏ cảm xúc mình ra sao. Khi Theo ở cùng với Boris, sự thân mật giữa hai người là một thứ tình yêu không lãng mạn: say xỉn, đánh đấm và trộm cắp. Hai cậu bé ở một vùng đất hẻo lánh gần như bị bỏ hoang tìm kiếm tình yêu, nhưng tình bạn của họ đã vượt lên trên tất cả. Và khi Boris gặp lại Theo khi cậu đã trưởng thành, trải qua nhiều sự lừa lọc, Theo vừa hi vọng Boris ở đó như một người bạn, vừa mang theo nỗi sợ hai người đã trở thành kẻ thù.
Ngay tại thời điểm mà bạn muốn ngay lập tức đóng cuốn sách lại, một biến cố tàn bạo khiến cuộc đời của Theo hoàn toàn thay đổi sẽ đến và làm bạn thêm một chút lạc vào thế giới phức tạp đầy những ngôn từ ma mị của Donna Tartt. Thứ nghệ thuật trong tác phẩm của Donna Tart đến cuối cùng vẫn là một câu hỏi mù mờ, nhưng Nghệ thuật có thể là những trải nghiệm rời rạc vụn vỡ của chính chúng ta có thể được thu nhặt lại và đúc thành thứ gì đó thực sự có ý nghĩa, để chúng ta có thể hiểu thêm được về những trải nghiệm vụn vỡ của người khác. Đấy là nơi hiện thực va vào lí tưởng, nơi trò đùa trở thành nghiêm túc, con mọi điều nghiêm túc lại là một trò đùa. Là điểm ma thuật mà mỗi ý tưởng và ý tưởng đối nghịch với nó đều đồng thời là thực.
Trạm Đọc
