'Ah, giá như mọi chuyện có thể được bắt đầu lại!" Napoleon Bonaparte thở dài về Trận chiến Waterloo khi ông bị tống giam và lưu đày. Sau đó ông dành 6 năm trên đảo St. Helena để suy ngẫm về những cuộc chiến của mình, khoảng thời gian trị vì của ông ở Pháp và sự thăng tiến không thể tin nổi từ một dân đảo Corsica vô danh tiểu tốt.
Napoleon là một con người mà nguồn năng lượng vô hạn của ông đã khiến nhà ngoại giao trứ danh của nước Pháp Talleyrand than thở rằng, "Thật đáng tiếc là người đàn ông này không phải là kẻ lười biếng." Và sự nghiệp vĩ đại của ông đã thu hút vô số những nhà biên niên sử sau khi ông mất năm 1821, hưởng thọ 51 tuổi. Ông có lẽ là một trong những con người được người ta viết đến nhiều trong lịch sử nhân loại. Nhưng có lẽ không một ai đã nghiên cứu về ông với sự nhiệt huyết lớn lao hơn Andrew Roberts, sử gia trứ danh người Anh, người mà sự đam mê của ông dành cho nhân vật của mình đã truyền lửa và tạo nên sức sống cho cuốn tiểu sử xuất sắc mới ra mắt mang tên "Napoleon Đại Đế".
Và không ai có thể dám bảo Roberts lười biếng khi thời gian ông dành để nghiên cứu cho cuốn sách còn nhiều hơn cả khoảng thời gian mà Napoleon ở trên đảo Elba và đảo St. Helena gộp lại. Trong quá trình tìm hiểu, Roberts nhúng mình vào trong 33,000 bức thư của Napoleon, ghé thăm 53 trong 60 chiến trường của Napoleon và thậm chí còn đi thuyền đến hòn đảo Bắc Đại Tây Dương cô đơn nơi Napoleon dành những ngày cuối đời của mình.
Roberts theo đuổi dự án này bởi ông thấy phần lớn những nguồn tư liệu gốc của các cuốn tiểu sử trước đây mang đầy tính hoài nghi. Những tài liệu được cho là hồi kí và hồi tưởng của rất nhiều cận thần om sòm của Napoleon thường được viết như là mạo danh lời nói của Napoeon nhằm mục đích bày tỏ sự nghi hoặc trí nhớ của Napoeon. Và theo Roberts, những tài liệu đó đã đóng vai trò như nguồn cung cho những người muốn mô tả Napoleon như một tiền nhân của Hitler, với những bộ luật đã đặt nền móng đạo đức và trí tuệ cho những chính phủ chuyên chế khủng khiếp về sau.
Roberts không chấp nhận quan điểm đó; đối với ông Napoleon là "Nhà Khai Sáng trên lưng ngựa," mau chóng ban phước luật lệ và tự do trên những vùng đất mà ông chinh phục. Bộ luật Napoleon là "một bộ luật hợp lý và thống nhất được thi hành giống nhau trên mọi lãnh thổ được cai trị bởi nước Pháp," được diễn đạt "ở thể văn xuôi rõ ràng tới mức nhà văn nổi tiếng thế kỉ 19 của Pháp Stendahl nói rằng ông đã dùng nó để đọc hàng ngày." Tất nhiên, như Roberts đã thừa nhận, Napoleon đã sử dụng những biện pháp độc đoán để đạt được những mục đích tự do. Sự khoan dung tôn giáo được mang đến bằng đầu lưỡi lê. Và tự do biểu đạt, nói nhẹ nhàng, là được cắt giảm. Nhưng với Roberts, việc lột xác một Châu Âu hỗn loạn về chính trị và chắp vá về luật pháp thành một nơi thống nhất và quy phục lý tính là một hành động tử tế và giúp ích cho xã hội.
Và bất kể sự tàn nhẫn của mình, Napoleon lại có một loạt những hành động khoan dung đáng kinh ngạc. Liên tục bị vợ của mình, Josephine, cắm sừng, khi ông đi chinh chiến ở Ai Cập, vị tướng đang nổi vẫn tha thứ và đưa bà lên làm hoàng hậu. Ông không hề trả thù lại những người tình của cô, có lẽ thỏa mãn cơn khát rửa hận cho chính mình bằng cách ngoại tình với rất nhiều người đàn bà khác.
Đây là những thông tin hay ho, tất cả những âu mưu chính trị và tình ái, nhưng hầu hết độc giả chắc chắc sẽ bị thu hút bởi những chiến công lừng lẫy của ông. Bởi vì chính trên mặt trận chiến tranh Napoleon mới thực sự tạo nên tên tuổi của mình, và đây cũng là điểm chói sáng của sử gia Roberts. Đã ghé thăm gần như tất những nơi mà chàng hạ sĩ bé nhỏ chiến đấu với quân thù của mình, Robets mô tả sống động những cách bày binh bố trận và đợt di chuyển của các đội quân. Người ta gần như có thể nghe thấy những tiếng hành quân và pháo nổ qua lời kể của ông. Và sức mạnh chủ đạo trong gần như mọi "trận đánh được triển khai một cách hoàn hảo" nằm ở sự chỉ huy tài tình của Napoleon, người kết hợp những linh tính cực mạnh của mình với khả năng làm việc chăm chỉ gần như siêu việt của ông.
Nhưng giống như nhân vật của mình, Robets không bao giờ đánh giá nhẹ sự quan trọng của may mắn, hay như Napoleon thường gọi, "Nữ thần Fortune." Tất cả lịch sử đều rất động và không thể biết trước điều gì – và có lẽ lịch sử quân sự là tiêu biểu nhất. Thắng hay thua có thể đảo ngược chỉ trong chốc lát. Như chính vị tướng nói sau trận Marengo, "Giây phút quyết định đến, ánh sáng le lói lên, và một sự đảo ngược nhỏ nhất tạo nên vinh quang."...
Cuộc đời và sự nghiệp của Napoleon khổng lồ đến mức nguyên bản thân phạm vi của câu chuyện này đã quá choáng ngợp; ông cai trị những vùng lãnh thổ trải dài và chú tâm đến những tiểu tiết nhỏ nhất trong việc cai trị của mình. May mắn cho độc giả, Roberts là một nhà văn có tài năng hiếm thấy, với khả năng tổng hợp lượng tư liệu rộng lớn và biến nó những thành những dòng văn xuôi mạch lạc và đẹp đẽ. Kết quả là chúng ta có một câu chuyện vô cùng hấp dẫn về một thiên tài quân sự và chính trị, và có lẽ cuốn tiểu sử một tập chất lượng nhất về Napoleon được viết bằng tiếng Anh.
Bạn đọc quan tâm có thể tìm hiểu thêm về cuốn sách Napoleon Đại Đế tại đường Link Tiki: https://goo.gl/9gRyQq
Theo The Washington Post
