Thấy không có việc ở sở chỉ huy giữa lúc quân đoàn đang tranh chấp từng giờ từng phút để vào nhanh trung tâm sào huyệt địch, tôi bàn với đồng chí Lê Linh, đồng chí ở nhà cùng đồng chí Ái - Tham mưu trưởng là đủ, để tôi và đồng chí Nam Long lên gặp đồng chí An. Tám giờ chúng tôi đến Thủ Đức và gặp đồng chí An.
Sau khi nói chuyện với đồng chí An và đồng chí Thái Cán - Tham mưu phó, chỉ huy cơ quan tham mưu tiền phương, chúng tôi được biết, xung quanh Thủ Đức bọn địch ở Trường bộ binh đã bỏ chạy, nhưng bọn địch ở Trường cảnh sát đang chống cự. Một tiểu đoàn bộ binh cùng một đại đội tăng đang thanh toán địch trong khu vực này. Binh đoàn thọc sâu do đồng chí Tài - lữ trưởng, đồng chí Tùng - chính ủy lữ đoàn chỉ huy vẫn theo xa lộ tiến về phía sông Sài Gòn. Đồng chí An nói tôi lên giúp ban chỉ huy lực lượng thọc sâu tiến thật nhanh, qua sông Sài Gòn, khi đường còn cầu. Như trên đã nói, binh đoàn thọc sâu lấy nòng cốt là Lữ đoàn tăng thiết giáp 203, được tăng cường 1 tiểu đoàn bộ binh, cao xạ, công binh quân đoàn. Sư đoàn 304 sau khi chiếm tả ngạn sông Đồng Nai, bảo đảm cho binh đoàn thọc sâu vượt lên, chỉ để lại 1 trung đoàn chiếm lĩnh căn cứ Long Bình, lực lượng còn lại cũng vận động lên phía trước theo ngay sau binh đoàn thọc sâu để tiếp tục giải quyết bọn địch còn lại hai bên đường và chi viện cho binh đoàn thọc sâu lúc gặp khó khăn. Trên đường tiến vào nội đô, đến đầu cầu Xa Lộ trên sông Sài Gòn, Lữ đoàn 203 gặp địch bên kia sông và hai tàu chiến dưới sông bắn trả. Chúng bắn cháy 1 xe tăng của ta trong đó có đồng chí Tiểu đoàn trưởng xe tăng. Đại đội xe tăng đi đầu phải dàn hàng ngang bắn vào quân địch chống cự, yểm hộ cho các đại đội sau vượt lên. Sau khi bắn mấy loạt, quân địch bỏ chạy, Đại đội 4 lên đầu đội hình tiếp tục tiến. Tiểu đoàn tăng có tiểu đoàn bộ binh ngồi trên xe vượt qua cầu, tiếp theo là sở chỉ huy lữ đoàn ngồi trên xe bọc thép. Tôi và đồng chí Nam Long lúc đầu ngồi cùng xe bọc thép với đồng chí Tùng chính ủy, nhưng sau thấy ngồi trên xe bọc thép quá ồn ào và chạy lên chạy xuống khó, nên chúng tôi lại lên xe con đi sau xe bọc thép của sở chỉ huy lữ đoàn.
Sau khi vượt qua cầu Sài Gòn, cơ bản không còn địch chống cự và cũng như ở Đà Nẵng, nhân dân ra đầy hai bên đường để chào đón và hoan hô bộ đội. Chúng tôi không có ai là người Sài Gòn, chưa ai biết gì các đường phố trong Sài Gòn. Với kinh nghiệm đã vào nhiều thành phố, thị xã, việc vào đánh Dinh Độc Lập cũng không khó khăn gì. Với vài người dân nhiệt tình dẫn đường đi bằng mô tô phía trước, cứ thế chúng tôi đã đi thẳng đến Dinh Độc Lập.
Sau khi cho xe tăng và bộ binh bao vây ngôi nhà chính của Dinh Độc Lập và án ngữ các hướng vào dinh, đồng chí Thệ - Trung đoàn phó Trung đoàn 66 cùng một số cán bộ và chiến sĩ lên tầng hai vào căn phòng rộng nhất, nơi toàn bộ các thành viên của cái gọi là nội các Dương Văn Minh đang hội họp. Chúng cũng định làm ra vẻ một chính phủ đường hoàng để bàn giao. Đồng chí Thệ nói: Các anh đã bị bắt. Mọi người ngồi yên tại chỗ và làm theo lệnh chúng tôi. Sau đó, đồng chí Thệ cho đưa Dương Văn Minh ra đài phát thanh tuyên bố đầu hàng không điều kiện. Trong lúc đồng chí Thệ và các đồng chí cán bộ Trung đoàn 66 soạn thảo nội dung lời tuyên bố đầu hàng, thì đồng chí Bùi Văn Tùng - Chính ủy Lữ đoàn xe tăng 203 đến, mọi người cùng bàn bạc soạn thảo tiếp. Ngay sau đó, Dương Văn Minh buộc phải tuyên bố trên đài phát thanh Sài Gòn. Đồng chí Bùi Văn Tùng thay mặt Quân giải phóng tiếp nhận sự đầu hàng, kêu gọi các lực lượng còn lại hạ vũ khí. Tất cả nội dung của nó mọi người đều rõ. Chúng tôi có nghĩ đến chuyện Quân đoàn 2 có khả năng vào Dinh Độc Lập trước. Trước lúc xuất quân, tôi đã nói đùa với đồng chí Lê Trọng Tấn là kỳ này chúng tôi sẽ vào quét Dinh Độc Lập cho sạch và ngủ một giấc ở đây cho bõ những ngày mỏi nhọc. Thực ra chưa có chuẩn bị gì về các mặt công tác cũng như thủ tục khi chiếm được Dinh Độc Lập. Đáng mừng là trình độ chính trị của cán bộ ta rất vững vàng. Những nội dung đều đạt yêu cầu. Khi nghe các lời tuyên bố đó qua đài thu thanh, một đồng chí trong Bộ chỉ huy chiến dịch khen: cán bộ ta nói vậy là tốt, nếu có sửa thì chỉ cần sửa một chữ: nói người nào hạ khí giới đầu hàng sẽ được đối đãi tử tế, người nào ngoan cố chống cự sẽ bị nghiêm trị. Cần sửa lại, kẻ nào chống cự sẽ bị nghiêm trị. Đã dùng chữ người ở vế thứ nhất, không nên dùng chữ người ở vế thứ hai.
Khi tôi vào, Dương Văn Minh đã đi ra đài phát thanh. Chuẩn tướng Hạnh trông thấy tôi đoán là người chỉ huy, nên đến báo cáo về tình hình trong dinh trước lúc quân giải phóng đến, giới thiệu những nhân vật chính có mặt. Tôi nói với chuẩn tướng Hạnh, ở đây còn liên lạc được với đơn vị nào, anh cho họ biết các anh đã đầu hàng không điều kiện và báo cho đơn vị đó nhanh chóng đầu hàng. Chuẩn tướng Hạnh đã liên lạc và truyền lệnh được cho nhiều đơn vị khác nhau.
Vũ Văn Mẫu - thủ tướng xin phép để được gặp đại diện Mặt trận với ý định bàn giao về nhà sớm. Tôi nói với Mẫu chúng tôi là quân nhân, vì vậy các anh cứ ở đây, ngay trong gian phòng này. Ngày mai sẽ có đại diện Mặt trận đến. Các anh cứ ngồi chơi thoải mái, hôm nay ăn thử một bữa cơm Việt Cộng cho vui. Trông bọn chúng cũng có vẻ yên tâm, nói cười vui vẻ với nhau. Khoảng 13 giờ, chúng tôi đang ngồi chuẩn bị bản thông cáo số 1 của quân giải phóng cho nhân dân Sài Gòn thì hai loạt súng cối 82 bắn ngay vào trước cửa ngôi nhà chính và nổ súng ra khắp xung quanh.
Sau này mới rõ là một đơn vị từ phía Tân Sơn Nhất sau khi chiếm xong khu vực phân công cũng tìm cách tiến nhanh đến Dinh Độc Lập một cách máy móc là trước khi tiến vào mục tiêu phải bắn chế áp trước. Cũng may các đồng chí bắn có hai loạt. Khi nghe tiếng súng, các đồng chí xe tăng cũng không hiểu súng ở đâu bắn đến, lại dùng súng đại liên bắn ra xung quanh, tất nhiên là bắn chỉ thiên. Chúng tôi phải dẹp hơn một tiếng đồng hồ mới yên tiếng súng. Phải cho người gọi từng xe để ra lệnh ngừng bắn.
Chúng tôi có ý định nhất thiết không cho ai vào. Nhưng rất nhiều đơn vị tiến đến sào huyệt cuối cùng của địch, khẩn khoản xin vào xem. Chúng tôi cũng phải nhượng bộ để các đồng chí vào xem. Tất nhiên chỉ cho phép đứng xung quanh, không cho vào trong.
Sau khi thảo xong thông cáo số 1, khoảng 17 giờ các đồng chí đại diện Quân đoàn 4 vào. Các đồng chí nói có nhiệm vụ chiếm Dinh Độc Lập nhưng vào chậm, nay cho xin bàn giao lại. Chúng tôi vui vẻ bàn giao ngay. Thật ra chúng tôi cũng muốn bàn giao nhanh để ra ngoài, nắm lại tình hình các đơn vị và trước mắt nghỉ ngơi một chút vì bốn, năm ngày đêm không hề chợp mắt. Trên đường xe cộ, người chen chúc nhau. Chúng tôi phải hết sức vất vả và mãi 12 giờ đêm mới về đến Thủ Đức, nơi chúng tôi dự định đặt chỉ huy sở quân đoàn sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Đồng chí Lê Linh và cơ quan quân đoàn cũng đã di chuyển lên đây từ chiều.
Lúc về định nghỉ, nhưng thực ra không ai nghỉ được. Việc nắm tình hình thì cũng không khó lắm, đã có một số đồng chí cơ quan làm. Sở dĩ không ngủ được vì tình hình diễn ra nhanh quá. Chuyện nhiều quá, kể cho nhau nghe không hết được. Có lẽ cũng không phải chuyện nhiều, mà cái chính là người nào cũng có cảm giác là lạ, có lẽ là cảm giác vui mừng. Nhưng lúc đó cũng không hiểu cảm giác gì. Ngồi nghĩ hết chuyện này sang chuyện khác. Nghĩ không biết bây giờ anh em đang làm gì. Có canh gác cẩn thận hay lại lơ là mất cảnh giác. Nghĩ Hà Nội bây giờ ra sao, vợ con mình nghĩ gì lúc này, khi chiến tranh đã kết thúc. Nghĩ thương các đồng chí hy sinh trước giờ chiến thắng, v.v.. Nghĩ rất nhiều, hết chuyện này sang chuyện khác. Ngồi nghĩ, nói chuyện với nhau, ra một vài mệnh lệnh cần thiết, cứ thế chúng tôi thức đến sáng.
Con đường đến Dinh Độc Lập thật là xa. Từ sông Bến Hải? Không phải, từ Khe Sanh. Cũng không phải từ Khe Sanh mà từ những ngày đầu chống Mỹ, từ những ngày đầu chống Pháp thì đúng hơn. Rồi đây tất nhiên còn nhiều việc để làm. Trước mắt dẫu sao cũng đã hoàn thành được nhiệm vụ cao cả nhất: Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào.
- Trích từ cuốn sách “Từ sông Bến Hải đến Dinh Độc Lập” của tướng Hoàng Đan