Sinh ngày 28/3/1936 tại Arequipa, Mario Vargas Llosa vừa bước sang tuổi 89 vài tuần trước. Với những tác phẩm có ảnh hưởng sâu rộng như "Trò chuyện trong quán La Catedral", "Thành phố và lũ chó", "La Fiesta del Chivo" (tựa tiếng Anh: The Feast of the Goat; tạm dịch: Lễ hội của loài dê), ông thuộc số những nhà văn quan trọng nhất của nền văn học đương đại.

Bên cạnh sáng tác văn chương, ông còn viết tiểu luận, xã luận, bình luận và là một học giả có tiếng. Vargas Llosa đi vào lịch sử với tư cách người kể chuyện phi thường và trí thức có sức ảnh hưởng.

“Sự ra đi của ông sẽ khiến người thân, bạn bè và độc giả buồn bã, nhưng hy vọng rằng cũng như chúng tôi, họ thấy an ủi ở thực tế là ông đã sống một đời dài, đa dạng và phong phú, để lại văn nghiệp sẽ tồn tại lâu hơn ông,” gia quyến nhà văn viết trong cáo phó. Tang lễ sẽ diễn ra riêng tư.

Tháng 10/2023, ông xuất bản tiểu thuyết cuối cùng, Le dedico mi silencio (tựa tiếng Anh: I Give You My Silence; tạm dịch: Dành tặng người sự thinh lặng của tôi), kết thúc với thông báo ngắn gọn rằng ông giã từ tiểu thuyết.

Hai tháng sau, ông nói lời tạm biệt với chuyên mục báo chí trên El País mà ông gắn bó từ năm 1990, nơi ông đã thể hiện khát khao trí tuệ vô tận, không ngại bày tỏ quan điểm về những tranh luận xã hội và chính trị. Vargas Llosa, cấp tiến về mặt đạo đức nhưng theo chủ nghĩa tân tự do về mặt kinh tế, khiến hàng nghìn người hâm mộ tiểu thuyết của ông bối rối (thậm chí khó chịu).

Năm 2010, Viện Hàn lâm Thụy Điển đánh thức ông vào giữa đêm ở New York (ông là giáo sư thỉnh giảng tại Princeton), thông báo ông được trao tặng danh hiệu danh giá nhất của nền văn học thế giới, "vì ông đã xây dựng bản đồ các cấu trúc quyền lực và khắc họa sắc nét sự phản kháng, nổi loạn và thất bại của con người cá nhân". Khi ấy ông 74 tuổi, vừa gửi đến nhà in cuốn tiểu thuyết về chủ nghĩa thực dân tàn bạo gắn liền với việc khai thác cao su "El sueño del celta" (tựa tiếng Anh: The Dream of the Celt; tạm dịch: Giấc mơ của người Celt).

Mario Vargas Llosa khép lại diễn từ Nobel của mình với lời nhắc rằng "dối trá của văn chương trở thành sự thật thông qua chúng ta, những độc giả vì hư cấu (tiểu thuyết) mà đã bị chuyển biến, bị đắm nhiễm bởi những khát khao, để rồi luôn luôn xung đột với thực tế tầm thường".

Ông nói thêm rằng việc đọc khiến sự nổi loạn thấm nhuấn vào tinh thần con người: “Chính vì vậy mà chúng ta phải tiếp tục mơ mộng, đọc viết, ấy là cách hữu hiệu nhất giúp ta nguôi ngoai cái dễ lụy tàn của mình, để đánh bại sức hủy hoại của thời gian và biến điều không thể thành có thể”.

Kể từ khi ra mắt ở tuổi 23 với tập truyện ngắn "Los cachorros" (tựa tiếng Anh: The Chiefs), ông đã không ngừng viết và xuất bản. Vargas Llosa là nhân tố góp phần đưa văn học Mỹ Latinh nổi tiếng toàn cầu.

Mario Vargas Llosa trở thành thành viên của Viện Hàn lâm Hoàng gia Tây Ban Nha vào năm 1996. Tháng 11/2021, ông cũng trở thành "người bất tử" của Viện Hàn lâm Pháp dù chưa bao giờ viết bằng ngôn ngữ của Molière. "Tôi thầm khao khát trở thành một nhà văn Pháp", ông nói vào tháng 2/2023 trong mở đầu bài phát biểu nhậm chức tại buổi lễ có sự tham dự của Vua Juan Carlos.

- Theo ZNews