Không phải vì tôi dịch sách và viết sách mà tôi hô hào bạn đọc sách. Tôi khuyên tất cả những ai muốn cải thiện cuộc sống của mình hãy đọc sách. Sách là kho kiến thức, là nguồn thức ăn bổ dưỡng cho tinh thần giúp con người ta phát triển nhân cách. Trong nhiều trường hợp, sách là nguồn sức mạnh tiềm ẩn giúp chúng ta thay đổi hoàn cảnh.
Đọc cuốn tự truyện Không gục ngã của tôi, bạn có thể thấy tôi mê đọc sách từ nhỏ. Từ khi tôi lén mở tủ sách của ông tôi, để lọt người vào trong ngăn tủ, đọc những trang sách ở trong đó, tôi đã biết đến một niềm vui đặc biệt trên đời này. Những cuốn sách mà cô ruột tôi gửi cho chị em tôi trong những dịp hè khi chúng tôi còn học tiểu học là những món quà tuyệt vời. Đọc những cuốn Truyện cổ Andersen, Truyện cổ Grim, tôi cảm thấy như thể mình đang được đi chơi xa, được đến những miền đất lạ. Được đọc những cuốn sách như thế tôi cảm thấy mình hạnh phúc hơn những đứa trẻ làng không có sách đọc hoặc từ chối niềm vui đọc sách.
Tôi không nhớ cho đến khi tôi ngã bệnh, tôi đã đọc bao nhiêu cuốn sách. Số sách tôi đọc có thể không phải là nhiều nhưng cũng đủ để góp phần nâng đỡ tinh thần cho tôi. Nhờ có tinh thần mạnh mẽ mà tôi không rơi vào sự tuyệt vọng suy sụp. Giá trị nhân văn, những thông điệp đây khích lệ từ những cuốn sách tôi đọc đã giúp tôi giữ được tình yêu cuộc sống khi mà căn bệnh ập đến, cướp đi cơ hội được đến trường của tôi, thậm chí nhăm nhe cướp đi cả sự sống và tương lai của tôi.
Trong những ngày tôi lang thang khắp các bệnh viện, nếu có lúc nào đó tôi thoát khỏi nỗi sợ hãi thì đó chính là những lúc tôi được vùi đầu vào một cuốn sách. Nỗi ngán ngẩm, chán nản và mệt mỏi của việc phải vượt qua gần hai trăm bậc cầu thang trong một buổi sáng ở một bệnh viện đã vơi đi ít nhiều khi mà đến cuối ngày tôi được ngồi trong một góc yên tĩnh ở nhà cô chú của tôi, đọc một cuốn sách hay. Dù tôi biết ngày hôm sau tôi sẽ lại phải bắt đầu một hành trình vất vả ở một bệnh viện khác, tôi vẫn không trốn chạy, không né tránh những việc cần phải làm. Tôi biết rằng giữa tất cả những phiền hà, mệt mỏi, đau đớn và sợ hãi, tôi vẫn ha có những phút bình yên với những trang sách.
Những cuốn sách tôi đọc đã thực sự đóng vai trò quan trọng vào thành công của cuộc vượt khó của tôi. Trong những năm tôi tự học, mỗi cuốn sách là một người thầy của tôi. Mặc dù những cuốn sách không thể sinh động bằng những người thầy bằng xương bằng thịt, nhưng lại là những người thầy mà bất cứ khi nào cần tôi đều có thể tiếp cận được. Trước khi tôi có được chiếc máy tính kết nối Internet, tôi nhờ cậy cả vào những người thầy ấy. Toàn bộ nguồn kiến thức tôi cần đều đến từ những cuốn sách. Dẫn đường cho tôi cũng lại là sách.
Sau khi tôi mắc bệnh tim phải nghỉ dạy tiếng Anh, cô tôi gợi ý tôi thử dịch sách văn học. Tôi đã dám thử bởi vì từ chính cuộc sống của mình mà suy ra, tôi biết sách cần thiết cho cuộc sống đến mức nào và rằng được góp phần đem đến cho cuộc sống những cuốn sách hay là một niềm hạnh phúc. Vậy nên tôi đã thử và làm được ngay từ cuốn đầu tiên. Đó không phải là một sự may mắn hay một điều ngẫu nhiên.
Tôi đã không thể làm tốt việc dịch sách văn học ngay từ lần đầu thử sức nếu tôi không chăm đọc sách, nhất là sách văn học, từ khi còn bé. Tôi cũng không thể làm tốt việc ấy ngay từ lần đầu nếu trước đó tôi không đọc nhiều nguyên tác văn học bằng tiếng Anh. Tôi đã không thể dịch thành công những cuốn sách văn học nếu tôi không tích lũy được vốn kiến thức nhất định về văn hóa, chính trị, lịch sử, về các nền văn minh trên thế giới qua quá trình đọc sách lâu dài và bền bỉ, nếu không quen với không khí văn chương mà tôi cảm nhận được qua những tác phẩm văn học đã đọc từ trước. Tôi biết ơn những người đã viết ra những cuốn sách có giá trị cao mà tôi đã đọc. Bằng tài năng và sự lao động nghiêm túc, họ đã góp phần thay đổi cuộc sống của người đọc, trong đó có tôi.
Những cuốn sách cũng chỉ cho tôi biết những tấm gương tôi nên noi theo. Nhờ đọc các cuốn sách như: Hương sắc trong vườn văn, Quẳng gánh lo đi mà vui sống, bộ Lịch sử văn minh thế giới, Tự học - một nhu cầu thời đại.... mà tôi kính trọng và quý mến dịch giả, tác giả, nhà văn hóa Nguyễn Hiến Lê.
Lần đầu tiên khi tôi nghe nói đến cái tên Nguyễn Hiến Lê, nhân vật đáng kính này đã qua đời. Nhưng những cuốn sách ông để lại thực sự đã thôi thúc tôi vượt qua những khó khăn trở ngại để tự trang bị tri thức cho mình, khuyến khích tôi dấn thân vào con đường dịch thuật, đóng góp vào công việc của những người tạo ra những cuốn sách.
Trong cuộc đời mình, Nguyễn Hiến Lê đã cho xuất bản một trăm hai mươi cuốn sách gồm sách sáng tác, sách dịch, sách biên soạn thuộc nhiều lĩnh vực. Tôi đặc biệt thích những cuốn sách về lịch sử và về triết lý sống mà ông đã dịch. Bộ Lịch sử văn minh thế giới của tác giả Will Durant do Nguyễn Hiến Lê dịch là kho kiến thức được cô đọng về lịch sử văn minh nhân loại, là một điển hình cho cách viết sách lịch sử đầy hấp dẫn và lôi cuốn, là một minh chứng về sự công phu, tâm huyết và giỏi nghề của một nhà dịch thuật. Tôi coi Nguyễn Hiến Lê là người thầy trong tâm tưởng của mình vì tôi cho rằng ông đã dành phần lớn cuộc đời để viết sách, dịch sách nhằm khích lệ niềm khát khao sống đẹp ở bạn đọc. Tôi nghĩ ông đã làm được điều đó. Những cuốn sách của ông đã làm được điều đó.
Nguyễn Bích Lan