“Công việc” của bất kỳ ai trong đời cũng bao gồm làm người, làm dân và làm việc. Lựa chọn của mỗi người trong từng “công việc” đó sẽ làm nên cuộc đời họ. Bởi lẽ, con người thì khác với muông thú và cỏ cây; con người tự do thì khác với con người nô lệ; công dân thì khác với thần dân; ca sỹ thì khác với thợ hát; trí thức thì khác với trí nô; nhà báo thì khác với bồi bút; nhà quản trị thì khác với kẻ cai trị; doanh nhân thì khác với trọc phú hay con buôn…

Nhưng làm sao lựa chọn nếu không hề biết đến sự tồn tại của những lựa chọn, không rõ đâu là sự khác biệt giữa chúng và đâu là “mình” giữa các lựa chọn đó? Làm sao có thể làm “đúng việc” khi chưa biết đâu là cái “đúng”? Làm sao “làm ra chính mình”, làm sao “hãy là chính mình” khi chưa biết đâu là “mình”?... Hành trình “tôi đi tìm tôi” đó cũng là câu chuyện khai minh của mỗi người, mỗi nhà, mỗi tổ chức và mỗi xứ sở.

Cuốn sách “Đúng việc” đã được tác giả Giản Tư Trung viết từ những trăn trở ấy, với ý niệm rằng công việc quan trọng nhất (và có thể nói là công việc / nghề nghiệp duy nhất) của mỗi người trên cõi đời này, không gì khác chính là “nghề làm người”, như nhà tư tưởng vĩ đại thời khai minh Jean Jacques Rousseau từng khẳng định. Có thể tiếp tục chi tiết hóa “nghề làm người” này bằng nhiều mảng việc nữa, mà trong đó “làm dân” và “làm việc” là hai phần việc quan trọng bậc nhất. Đó cũng là lý do vì sao mà ba chương chính của cuốn sách sẽ xoay quanh những câu chuyện “đúng việc” về “Làm người”, “Làm dân” và “Làm việc. 

Phần I Làm người của cuốn sách là những câu chuyện thú vị, đi kèm với triết lý của Plato về mục đích sống. Nhà giáo Giản Tư Trung khẳng định: Con người hơn loài vật ở chỗ biết phân định đâu là lẽ phải, bằng cách nghe theo tiếng gọi bên trong mỗi con người. Chính vì thế, chúng ta phải sống và chiến đấu vì nó. Để có được sự thức tỉnh từ bên trong, ta cần khai sáng trí óc, thấu hiểu trái tim và nuôi dưỡng văn hóa, tâm hồn.

Khi đã thức tỉnh từ bên trong, ta sẽ trở thành con người tự do đúng nghĩa, biết đâu là phải trái đúng sai, không để bản thân trở thành nô lệ của công danh, bị đồng tiền thao túng hay làm việc cho vừa lòng xã hội.Ta là sản phẩm của chính ta, là cá nhân độc lập, biết tư duy đúng đắn và góp phần xây dựng xã hội văn minh, vĩ đại.

Phần II Làm dân bàn về những vấn đề phức tạp và mang tầm vĩ mô hơn. Trong phần nội dung này, thông điệp mà nhà giáo Giản Tư Trung muốn truyền tải là: để lẽ phải được thực thi, bên cạnh một cơ chế tự do, chúng ta cần xây dựng một nhà nước có đầy đủ chức năng tam quyền phân lập. 

Phần III Làm nghề đưa ra những phân tích sâu sắc về vai trò của mỗi cá nhân trong xã hội. Tác giả khẳng định: điều phân biệt vai trò của mỗi cá nhân trong các ngành nghề không phải là số tiền họ kiếm được, mà là những ảnh hưởng họ tạo nên xã hội thông qua công việc của mình.

Ví dụ, để đánh giá một người có phải doanh nhân hay không, người ta cũng không nhìn vào quy mô mà nhìn vào bản chất và cách kiếm tiền của họ. Doanh nhân phải là những người làm nghề kinh doanh đúng nghĩa, và kinh doanh là kiếm tiền bằng cách phụng sự xã hội và không làm hại đến cộng đồng.

Phần IV Làm giáo dục, tác giả bàn bạc đến vai trò của những nhà giáo dục trong xã hội. Họ có thể là bất cứ ai, từ nhà trường, thầy cô đến cha mẹ học sinh. Sách Đúng Việc sẽ giúp độc giả trả lời câu hỏi: Thế nào là con người? Đâu là đích đến của giáo dục?

Vì công cuộc đổi mới giáo dục chỉ có thể thực sự diễn ra khi mỗi chủ thế giáo dục hiểu rõ công việc của mình, đồng thời biết dành lại quyền vốn có của mình và trả lại quyền cho các chủ thể khác. Còn chừng nào mà các chủ thể này chưa đúng việc, mà vẫn lẫn lộn, mơ hồ, ôm đồm, chối bỏ việc của mình hay giành việc của những chủ thể khác thì khi đó, e rằng dù có đổi bao nhiêu thì giáo dục cũng không thể “mới” được.

Chính thức ra mắt độc giả lần đầu tiên vào cuối năm 2015 và chỉ sau 1 năm đã phát hành được 80.000 bản, sau đó cuốn sách liên tục được tái bản cho tới thời điểm này. Đây là một kỷ lục xuất bản hiếm có cho lĩnh vực sách triết học dành cho đại chúng, nhất là đối với một tác phẩm hoàn toàn do một tác giả người Việt chấp bút chứ không phải là sách dịch của các tác giả nước ngoài.

Trạm đọc tổng hợp