Hãy tưởng tượng bạn thường xuyên dự bữa tối ở nhà một người nào đó: Ở đây có một bữa tiệc thịnh soạn và chủ nhà thì có vẻ như đang có nhiều tâm sự. Tuy nhiên, cuộc nói chuyện lại diễn ra một cách khá chậm chạp và khiên cưỡng. Nó bắt đầu từ những lời than thở dài dòng về chất lượng dịch vụ kém cỏi của một hãng hàng không nào đó đến cuộc tranh luận sôi nổi một cách kì lạ về bộ luật thuế. Mục đích của các vị chủ nhà khi bắt chuyện thực sự giàu thiện chí, nhưng điều này lại (thường xuyên) khiến ta vừa lững thững đi về vừa tự hỏi rốt cuộc thì nội dung của toàn bộ cuộc nói chuyện ban nãy là gì vậy.
Cốt lõi của vấn đề này nghe có vẻ khá lạ lùng: Thiếu đi nhận thức rõ ràng về mục đích. Những cố gắng trong việc giải quyết sự thiếu hụt đó thường chẳng ra đâu vào đâu cả, bởi vì ta hay có thói quen không muốn xác định rõ ràng tại sao mình lại kết bạn với người này người kia. Chúng ta cảm thấy khó chịu với suy nghĩ: tình bạn phải tồn tại vì một mục đích nào đó. Ta mặc định những mục đích này là những động cơ không trong sáng chỉ vì lợi ích cá nhân. Thực ra, việc hình thành mục đích không hề hủy hoại đi tình bạn đó mà ngược lại; càng xác định rõ mục đích này, ta lại càng dễ dàng tìm ra cách đối nhân xử thế phù hợp với những đối tượng khác nhau trong cuộc sống của mình – hoặc không, ta cũng sẽ biết rằng có lẽ, ta và họ không thể làm tâm giao với nhau được.
Có ít nhất 5 điều mà ta có thể áp dụng với những người mà ta gặp gỡ
1. Tạo dựng mối quan hệ
Nghe thì có vẻ là một ý tưởng không mấy tốt đẹp gì. Nhưng chúng ta chỉ là những sinh vật nhỏ bé và yếu ớt trong một thế giới rộng lớn. Cho nên, ta cần có đồng đội: những “kẻ đồng lõa” có thể phối hợp khả năng và năng lượng của họ với ta. Mô típ về một tình bạn như thế xuất hiện rất nhiều trong văn học cổ xưa. Ví dụ như “Những anh hùng trên tàu Argo”, một thần thoại Hy Lạp cổ kể về người anh hùng Jason đã tập hợp những người bạn anh hùng khác thành một đội quân, họ cùng chèo lái con tàu Argo trên con đường tìm kiếm bộ lông cừu vàng. Về sau cũng có một câu chuyện tương tự như vậy, chúa Giê-su tập hợp một nhóm gồm 12 môn đồ, những người mà ngài có thể chia sẻ với họ về những lí tưởng có thể thay đổi thế giới về sự vị tha và lòng trắc ẩn. Có thể nói, thay vì trao đổi danh thiếp như bây giờ, những ví dụ kinh điển trên cho ta thấy một tình bạn cao cả và đầy tham vọng được xây dựng trên một mối liên kết chung có thể làm được những gì.
2. Trở thành chỗ dựa vững chắc
Cuộc sống của con người chứa đầy những nỗi sợ. Chúng ta luôn đứng bên bờ vực của cảm giác bị ghét bỏ, những mối nguy hiểm và sự thất vọng. Nhưng những tiêu chuẩn về học thức khiến chúng ta hoàn toàn nghĩ rằng mình là người duy nhất trên thế giới này điên khùng như thế. Chúng ta vô cùng cần những người bạn. Bởi vì sao? Khi ở cùng với những người mới chỉ quen biết xã giao, mọi người sẽ hiếm khi chia sẻ những tâm sự thầm kín về chứng nghiện tình dục, những hối hận, hay bộc lộ sự tức giận. Họ sẽ từ chối thừa nhận rằng họ cũng đang điên khùng như thế. Còn những người bạn thân thật sự giúp ta nhìn thấu những góc khuất, góc tối của bản thân để từ đấy, ta có thể tự đánh giá chúng ta một cách bao dung hơn.
3. Cùng quẩy nhiệt tình
Mặc dù ta từng nói rất nhiều về chủ nghĩa khoái lạc (T/N: triết lý cho rằng hành vi của con người bị chi phối bởi sự tìm kiếm thú vui), cuộc đời cũng dạy ta những bài học cần thiết phải trở nên nghiêm túc. Chúng ta cần phải bảo vệ phẩm giá của mình, tránh để không trông giống một tên ngốc và làm một người trưởng thành. Áp lực này dần trở nên nặng nề, thậm chí càng về sau càng trở nên nguy hiểm.
Đó là lí do vì sao chúng ta cần đến những người bạn mà chỉ khi ở bên họ ta mới có thể trở nên ngốc nghếch. Họ có thể là những người phần lớn thời gian phải được huấn luyện để trở thành một bác sĩ giải phẫu thần kinh, hay một nhà cố vấn về thuế cho những công ty tầm trung, nhưng khi ta và họ ở bên nhau, chúng ta lại cùng trở nên ngớ ngẩn một cách vui vẻ. Ta có thể cùng nhau nhái giọng địa phương, chia sẻ về những tưởng tượng đầy kích thích hay vẽ vời linh tinh lên mặt báo: thêm mũi to và răng khủa cho ngài tổng thống này, hay cho cô người mẫu thời trang nào một cặp tai sưng phồng và một mớ tóc xoăn. Những người bạn vui vẻ đó giúp ta thỏa mãn nhu cầu được ngớ ngẩn mà không phải trưng ra vẻ ngoài nghiêm túc và trịnh trọng.
4. Xác định rõ tâm tư của chính mình
Khá ngạc nhiên là chúng ta thường gặp khó khăn trong việc suy nghĩ về bản thân. Tâm trí là một thứ khó kiểm soát và yếu đuối. Do vậy, ta thường bị bủa vây bởi rất nhiều rắc rối. Ta cảm thấy giận dữ mà không hiểu vì sao lại thế. Công việc ta đang làm không ổn một chút nào nhưng lại không tài nào nghỉ việc được. Tâm trí cũng là một người bạn giúp ta nhận thức được nhiệm vụ của chính mình là gì. Nó đặt ra những câu hỏi nhẹ nhàng nhưng đầy tính thăm dò, như một tấm gương phản chiếu giúp ta hiểu rõ hơn về bản thân.
5. Ngẫm về quá khứ
Chúng ta của bây giờ có rất nhiều người bạn mà khi gặp nhau là sẽ chẳng biết nói gì, nhưng ta vẫn tiếp tục phải gặp gỡ họ, và dần cảm thấy nhàm chán mỗi khi phải ở bên họ - tuy nhiên, lại chẳng có gì là sai khi ta tiếp tục ở bên họ như thế. Có lẽ ta đã biết họ từ thời trung học hay đại học, hay đã từng trải qua một kì nghỉ đáng nhớ cùng họ 20 năm trước hay thậm chí đã chơi cùng nhau từ thời mẫu giáo. Họ hiện thân cho một phiên bản thời trẻ khác hoàn toàn ta bây giờ, nhưng lại khiến ta luôn nhớ về. Họ giúp ta nhận ra những nơi ta đã từng đi qua và những gì từng khiến ta chùn bước. Họ có thể không liên quan gì đến ta của hiện tại, nhưng nên nhớ rằng không phải tất cả những gì tạo nên ta bây giờ đều thuộc về hiện tại, và sự tận tâm mà ta dành cho họ đang chứng minh điều đó.
Một tác dụng phụ của việc cố gắng xác định chính xác chúng ta sẽ làm gì với những người bạn, đó là ta sẽ dễ đi đến kết luận rằng, trong nhiều trường hợp, ta đang dành thời gian cho rất nhiều người chẳng vì một lí do rõ ràng nào cả. Những người bạn không mục đích này chả có lấy một điểm chung về tham vọng nghề nghiệp hay sở thích; họ không phải là người giúp ta yên lòng và thậm chí vui mừng trong thầm lặng khi nhìn thấy rằng ta có thể thất bại; ta cũng chẳng thể trở nên ngốc nghếch khi ở cùng họ và họ cũng chẳng thèm quan tâm tìm hiểu con người ta. Họ - cũng giống như rất nhiều người khác – chỉ đơn giản xuất hiện trong quỹ đạo của ta như một sự va chạm không mấy vui vẻ, mà ta thì lại quá có tâm để không cố gắng tránh nó ra mà thôi.
Chúng ta nên dũng cảm mà tàn nhẫn một chút. Chọn bạn mà chơi không có nghĩa là ta đánh mất đi niềm tin vào tình bạn. Mà đó là bằng chứng cho thấy ta đang dần trở nên rõ ràng hơn và đòi hỏi khắt khe hơn về những gì mà một tình bạn thực sự có thể mang lại. Nói theo cách tốt nhất, thì cái giá phải trả cho việc hiểu rõ mục đích của tình bạn chỉ là ta dành thêm một vài tối một mình mà thôi.
Trạm Đọc
Theo The Book of Life
