Nhưng năm ngoái lại khác. Tác phẩm cổ điển bán chạy nhất của Penguin lại là một cuốn tiểu thuyết ít người biết đến của Fyodor Dostoevsky. “Đêm trắng” bán được hơn 100.000 bản tại Anh vào năm 2024. Đây là câu chuyện ngập tràn nỗi buồn vì tình yêu không thành, mang đầy màu sắc u tối đặc trưng của Dostoevsky. Một chàng trai và một cô gái gặp nhau trên cây cầu ở St Petersburg trong vài đêm liên tiếp: tình yêu của anh dành cho cô không được đáp lại; cô tuyệt vọng vì người mình yêu thực sự đã lặng lẽ biến mất. Niềm vui nhỏ nhoi mà chàng trai có được từ những khoảnh khắc bên cô luôn bị phủ bóng bởi sự thật rằng tất cả chỉ là tạm bợ.
Năm nay, một hiện tượng bất ngờ khác lại xuất hiện. “Madonna in a Fur Coat” – cuốn tiểu thuyết năm 1943 của tác giả Thổ Nhĩ Kỳ Sabahattin Ali, được Penguin tái bản năm 2016 – bất ngờ tăng vọt doanh số, bán gần 30.000 bản tại Anh và vượt mặt cả “Kiêu hãnh và định kiến”. Đây cũng là một câu chuyện đau đớn về tình yêu dang dở nhưng diễn ra ở Berlin, nơi một chàng trai Thổ Nhĩ Kỳ đem lòng yêu một người phụ nữ trong bức tranh. Tiếp đó là vòng xoáy của sợ hãi, tội lỗi và hối tiếc.
Những câu chuyện đầy ắp “nỗi lo hiện sinh”và hầu như chẳng hứa hẹn một cái kết đẹp, vốn dĩ không phải kiểu sách dễ thành bestseller. Vậy điều gì đã xảy ra? Có một lời giải thích như sau: chúng ta đang đọc những gì phản chiếu thời đại của chính mình – mà hiện tại, thời đại ấy đầy biến động. “Madonna in a Fur Coat” lấy bối cảnh trong thời kỳ hỗn loạn kinh tế của những năm 1920; vậy thì có gì lạ khi nó hấp dẫn độc giả đang sống trong thời kỳ bất ổn của những năm 2020?
Theo Harrison, những cuốn sách này “được viết trong thời điểm xảy ra những khoảnh khắc chuyển giao. Chúng đặt câu hỏi: làm sao để sống khi thế giới xung quanh đang đổi thay, và những điều ta từng tin là đúng bỗng trở nên lung lay?” Trong “Đêm trắng”, cả hai nhân vật chính đều đang đối diện sự mất mát – hoặc thứ họ tưởng là tình yêu.
Đương nhiên vẫn có nhiều tác giả khác mang những nét tương đồng, vậy điều gì giúp “Đêm trắng” và “Madonna in a Fur Coat” lan rộng đến vậy? Câu trả lời nằm không chỉ ở nội dung, mà còn ở cách chúng lan truyền. Dostoevsky và Ali đều đang được “bùng nổ” trên mạng xã hội, đặc biệt là TikTok.
Theo độc giả TikTok, “Đêm trắng” là “câu chuyện tình dễ đồng cảm nhất từng đọc”, một cuốn “sẽ ám bạn cả đời”. “Madonna” thì “tan nát”, và “không chỉ là một cuốn sách… mà là cánh cửa dẫn vào tâm hồn tôi”.
Và đằng sau tất cả sự chú ý này là một cái tên: Jack Edwards – ngôi sao mạng xã hội về sách nổi tiếng nhất tại Anh. Edwards, tự gọi mình là “thủ thư thường trú của internet”, sở hữu hơn 750.000 người theo dõi trên TikTok và 1,5 triệu trên YouTube. Ý kiến của anh có sức nặng.
Video TikTok của Edwards hồi tháng 1/2024 ca ngợi “Đêm trắng” đã thu về 380.000 lượt thích. Điều gì khiến anh mê cuốn sách? “Tôi không thể tin nó hiện đại đến mức nào, dù được viết từ năm 1848,” anh nói. Tiểu thuyết này mang tính vĩnh cửu với “những chủ đề về mong muốn yêu và được yêu.”
Còn với “Madonna in a Fur Coat” – cuốn anh tìm thấy trong series chọn một cuốn sách từ mỗi quốc gia trên thế giới – anh lập tức bị cuốn vào “nỗi khao khát và đổ vỡ của nhân vật chính”.
Việc những cuốn sách này khá u tối thậm chí còn làm tăng sức hút của chúng. Edwards nói thêm: “Tôi nhớ đến câu của James Baldwin: ‘Bạn nghĩ nỗi đau và trái tim tan vỡ của mình là chưa từng có trong lịch sử loài người, nhưng cho tới khi bạn đọc sách.’ Đó chính xác là cảm giác khi thấy bản thân mình trong những trang sách này. Cuối cùng, chúng khiến chúng ta bớt cô đơn.”
Tình yêu dành cho những cuốn sách này cũng khớp với tệp người trẻ của TikTok, theo Harrison. “Chúng nói về những cảm xúc mãnh liệt và ham muốn – những điều rất đặc trưng của tuổi trẻ và của đời sống trực tuyến. Chúng cũng nói về sự cô độc. Vì vậy, rất dễ hiểu vì sao chúng chạm đến độc giả online.” Đồng thời, đây không phải những cuốn sách khó đọc: tất cả sự hỗn loạn nội tâm đều được đặt trong những câu chuyện tình dễ tiếp cận, dễ đồng cảm.
- Theo The Guardian