Trong thế kỷ XX, nhân loại phải trải qua một cuộc chiến tàn khốc nhất và hủy diệt nhất mà thế giới từng biết tới: Chiến tranh thế giới thứ hai. Cuộc chiến này đã kết thúc gần 8 thập kỷ, nhưng vết thương của nó vẫn còn hằn sâu trong tâm thức của nhiều quốc gia trên thế giới và nó tiếp tục “ám ảnh các thế hệ kế tiếp hơn hẳn bất kỳ cuộc xung đột nào khác trong lịch sử”.
Cuộc đại chiến bắt đầu từ năm 1939 và kết thúc năm 1945, với sự tham gia của nhiều quốc gia trên thế giới (có hơn 100 triệu người đến 30 quốc gia trực tiếp tham gia), bao gồm tất cả cường quốc, tạo thành hai liên minh quân sự đối lập: Phe Đồng Minh và Phe Trục. Họ đã dồn toàn bộ nguồn lực kinh tế, quân sự, khoa học, công nghiệp để tạo nên “khối mâu thuẫn tàn khốc nhất và hủy diệt nhất mà thế giới từng biết tới”. Trong trận đại chiến đó, những vụ thảm sát kinh hoàng, những cuộc tấn công đẫm máu đã dẫn đến hậu quả khôn lường: Số người thiệt mạng lên tới 70-80 triệu người, hàng trăm triệu người dân bị mất nhà cửa, nền kinh tế các quốc gia sụp đổ. Sau tất cả, nỗi đau chiến tranh ấy vẫn còn nhức nhối trong nhiều thế hệ. Antony Beevor là một trong những nhà sử học hàng đầu thế giới, chuyên nghiên cứu về Thế chiến thứ hai với các đầu sách đoạt nhiều giải thưởng như Stalingrad: Trận chiến định mệnh, Berlin: Cuộc sụp đổ năm 1945. Với tác phẩm Thế chiến thứ hai ra mắt lần này, ông tập trung tái hiện lại toàn bộ sự kiện đẫm máu và bi thảm nhất của thế kỷ XX. Tác phẩm đưa chúng ta vào một giai đoạn để lại nhiều hệ lụy nhất trong lịch sử thế giới hiện đại, bắt đầu từ cuộc xâm lược Ba Lan của Hitler đến ngày Phát xít Nhật đầu hàng vô điều kiện và hậu quả mà toàn bộ cuộc đại chiến này để lại.
Beevor đã mô tả cuộc xung đột và phạm vi toàn cầu của cuộc đại chiến này ở mọi ngóc ngách, diễn biến, tình hình và nước đi chiến lược của từng bên. Những trận chiến ở Moscow, Trân Châu Cảng, Philippines, chiến dịch Blau - mở lại Barbarossa hay trận đánh trả trên Thái Bình Dương cũng được kể lại chi tiết. Là một người lính từng tham gia phục vụ quân đội Anh và Đức, Antony Beevor tái hiện bức tranh về thế chiến thứ hai như một phóng viên chiến trường thực thụ. Ông khắc họa chân thực đến mức khốc liệt, đau thương và ám ảnh. Điểm đặc biệt của Beevor là ngòi bút của ông hướng vào những con người, câu chuyện cụ thể đã cấu thành nên cuộc chiến đó bằng sự đồ sộ, chi tiết và đa chiều của tư liệu (bao gồm tư liệu lưu trữ cùng các cuộc phỏng vấn, ghi chép, câu chuyện của những nhân chứng) và để cho chính nguồn tư liệu đó lên tiếng. Qua đó, bộ mặt chiến tranh hiện lên đa dạng và đa chiều tột cùng. Bên cạnh kết quả hùng tráng, bi thảm từ cái nhìn chính trị, giới quân sự cấp cao bao giờ cũng đi kèm thảm cảnh trực tiếp mà người dân, từ mọi bên, phải gánh chịu: nạn đói, nạn hãm hiếp, mất nhà cửa, mất lương thực, phải di tản, trẻ nhỏ lạc mất cha mẹ… Đặc biệt là thảm cảnh diệt chủng chia thành từng đợt, được tổ chức nghiên cứu và triển khai cực kỳ hệ thống, mà người Do Thái cùng nhiều sắc dân thiểu số ở châu Âu phải gánh chịu.
- Minh Châu, Thu Huệ -
