Nếu như Leonardo da Vinci, Michelangelo, Vincent van Gogh... đã được nhiều tác giả nhắc đến trong các cuốn sách mình thì Rembrandt: Cuộc đời và tác phẩm qua 500 hình ảnh của Rosalind Ormiston thực sự độc đáo, bởi đây là tác phẩm hiếm hoi được xuất bản tại Việt Nam (do Omega và NXB Thế giới vừa ấn hành), cho ta biết đầy đủ nhất về vị danh họa này.

Bìa sách Rembrandt: Cuộc đời và tác phẩm qua 500 hình ảnh độc, lạ với 3 bức họa đáng chú ý bậc nhất trong sự nghiệp của danh họa Rembrandt. Bức Tuần đêm (The Nightwatch) với kích thước vô cùng lớn (3,795 m x 4,535 m), cho thấy tay nghề bậc thầy của Rembrandt trong việc đưa sự sinh động của cuộc sống hằng ngày vào tranh vẽ, trong cách dùng màu sơn để thể hiện ánh sáng – bóng tối, cũng như cách nắm bắt biểu cảm khác biệt của từng nhân vật. Có thể nói, tên tuổi Rembrandt gắn liền với bức tranh chân dung nhóm quy mô lớn này.

Bức Danae lấy đề tài từ thần thoại, miêu tả nhân vật Danae, và một số nguồn nghiên cứu cho rằng hình tượng nàng công chúa trong bức họa lấy cảm hứng từ người vợ không hôn thú của Rembrandt. Bức họa cho thấy một khía cạnh rất khác của người họa sĩ tài ba – ấm áp, dịu dàng và giàu tình cảm hơn nhiều so với sự thể hiện trong các bức chân dung nhóm, vốn được vẽ bằng đầu óc thương mại nhạy bén và chính xác.

Bức Chân dung tự họa (Self-portrait) đại diện cho cách họa sĩ nhìn nhận bản thân mình. Trong suốt cuộc đời ông, Rembrandt đã họa tranh, vẽ hình và khắc axit vô số tác phẩm lấy bản thân làm đối tượng miêu tả chính. Tác giả Rosalind Ormiston đã viết: “Từng tác phẩm đều cho thấy bản chất của con người ông theo nhiều cách: thời trẻ là sức khỏe và sự mạnh mẽ, khi sung túc là niềm hạnh phúc và sự bấp bênh, lúc ốm đau là nỗi buồn và tuổi già”.

Niềm kiêu hãnh của đất nước Hà Lan

Ngày nay, khi mà trào lưu chụp ảnh “tự sướng” (selfie) bùng nổ, có thể nhiều người chưa biết dường như Rembrandt chính là người đã khởi nguồn cho điều này, với gần 100 chân dung tự họa trong cuộc đời mình. Chỉ khác rằng khán giả bây giờ thường luôn trưng ra những bức ảnh “tự sướng” đẹp nhất và “ảo” nhất. Còn Rembrandt làm điều ngược lại. Những bức chân dung chân thật của ông trở thành hình mẫu của lòng can đảm và cho thấy ông gắn kết với cuộc sống thật thế nào.

Các sáng tác của Rembrandt thay đổi qua nhiều năm, tạo nên một khối tác phẩm đồ sộ, bao gồm hàng chục bức chân dung tự họa và nhiều chân dung của những người có ảnh hưởng ở Amsterdam. Ông sử dụng kỹ thuật một cách tài tình đến mức nhà điêu khắc nổi tiếng Auguste Rodin nói rằng bản thân các nghệ sĩ điêu khắc cũng phải phủ phục trước các kiệt tác của bậc thầy Hà Lan này.

Vượt qua tất cả những bi kịch cá nhân, Rembrandt không bao giờ rời xa cây cọ và giá vẽ. Di sản ông để lại cho hậu thế thật đồ sộ: hơn 600 bức tranh sơn dầu, 1.300 bức tranh khắc, 2.000 bức phác thảo… Ông là thầy dạy vẽ của gần như tất cả các họa sĩ hàng đầu ở Hà Lan thế kỷ 17.

Rembrandt: Cuộc đời và tác phẩm qua 500 hình ảnh là một cuốn sách tham khảo toàn diện, chuyên sâu về họa sĩ và nghệ sĩ khắc axit người Hà Lan có sức ảnh hưởng lớn - Rembrandt. Giải đáp lý do vì sao Rembrandt được biết đến là một trong những danh họa vĩ đại nhất lịch sử hội họa châu Âu.

Cuốn sách tóm lược tiểu sử và sự nghiệp của vị danh họa, được minh họa trực quan và sinh động qua hai phần: Phần đầu tiên khám phá cuộc đời của Rembrandt, nghiên cứu bối cảnh lịch sử của thế kỷ 17 ở đất nước Hà Lan; phân tích những năm đầu đời, những thăng trầm trong cuộc sống cá nhân, các mối quan hệ và nền tảng giáo dục của nghệ sĩ. Diễn giải tiến trình sáng tạo của ông và những ảnh hưởng đã dẫn dắt ông phát triển nghệ thuật của mình, chuyển đổi từ phong cách Baroque hoành tráng sang một phong cách bớt hoa mỹ hơn, bao gồm cả kỹ thuật tranh khắc axit, tranh chân dung, chân dung tự họa, tranh phong cảnh và hình họa.

Phần thứ hai là bộ sưu tập hình ảnh gồm hơn 300 tác phẩm ấn tượng của Rembrandt thuộc các thể loại, được chú giải với những thông tin quan trọng, đầy đủ các bức họa, hình vẽ đẹp nhất và đáng chú ý nhất của nghệ sĩ, cùng phân tích từ chuyên gia về phong cách và kỹ thuật của ông. Tranh được in màu trên giấy chất lượng cao, giúp bạn có trải nghiệm tốt nhất khi khám phá những tác phẩm xuất sắc của vĩ nhân này.

Ông không ngại vẽ những con người xấu xí, nghèo đói và khổ cực. Điều này khác hẳn với hội họa Ý thời kỳ Phục hưng. Rembrandt có sự ảnh hưởng rất lớn đối với các họa sĩ Hà Lan sau này.

Rembrandt đã làm nổi bật kỹ xảo của hội họa khi thực hiện những bức chân dung khám phá bản chất của chủ nghĩa hiện thực. Khi đến gần, người ta kinh ngạc bởi độ dày của sơn, những gợn màu và đường rãnh, được tạo nên bởi những nhát bút ngắn. Quan sát từ xa, bức tranh trở nên chân thực, kỹ thuật vẽ giờ không còn thấy rõ nữa.

Rembrandt đã khuyên các khách hàng: “Hãy treo bức tranh này dưới ánh sáng mạnh và nhờ đó có thể thấy được nó từ xa. Mùi của sơn sẽ khiến ngài phát ốm”. Nhà văn Arnold Houbraken nói rằng sơn vẽ của Rembrandt “được bôi lên như thể dùng cây cọ của người thợ sơn nhà” hay “cái bay của người thợ nề”, và rằng Rembrandt “có lần đã từng vẽ một bức tranh mà trong đó sơn dày đến nỗi chút nữa là ta có thể cầm phần chóp màu mà nhấc nó lên khỏi mặt tranh”.

Nhờ cách tiếp cận độc đáo của tác giả Rosalind Ormiston, độc giả không phải mệt mỏi vì sự dày đặc thông tin tiểu sử như thường thấy mà với cuốn sách Rembrandt: Cuộc đời và tác phẩm qua 500 hình ảnh lại được thỏa thích ngắm nhìn các minh họa tuyệt đẹp, màu sắc sống động về người họa sĩ đã góp phần làm nên diện mạo của hội họa phương Tây và thế giới. Rembrandt mất trong lúc nghèo khó, có lúc một bức tranh chỉ bán được 6 Florin. Nhưng với thời gian, Rembrandt là niềm kiêu hãnh của đất nước Hà Lan. Ông là họa sĩ hiện thực vĩ đại với những tác phẩm vô giá, tồn tại mãi cùng nhân loại.

- Theo Lê Công Sơn, báo Thanh Niên -