Từ khoảng trước năm 2020, các cuốn sách kỹ năng thường thấy ở tiệm sách và được chia sẻ rộng rãi đa phần hướng về chủ đề sáng tạo nội dung trên mạng xã hội, bán hàng online, bán lẻ, khởi nghiệp, thuật giao tiếp. Cho đến những năm gần đây, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế suy thoái hậu đại dịch, dòng sách kỹ năng đã bắt kịp các vấn đề được đặt ra bởi lớp độc giả trẻ. Họ có cái nhìn mới và đòi hỏi tìm kiếm luồng tri thức đa dạng hơn.
Thế hệ Z từng được TS Giáp Văn Dương (chuyên gia giáo dục) nhấn mạnh rằng là một thế hệ bản lề mở ra những tiềm năng phát triển đất nước, vươn tầm thế giới. Đây là thế hệ lớn lên trong thời đại công nghệ thông tin có sự phát triển theo từng ngày và đón nhận những luồng văn hóa đa phương trên thế giới hội nhập vào Việt Nam.
Các vấn đề do gen Z đặt ra cũng có sự khác biệt rất lớn so với thế hệ trước đó là Millennials. Họ quan tâm đến sự trình diễn cá nhân hơn, hình thức sản phẩm cần phải bắt mắt và thu hút theo xu hướng của từng năm, từ tông màu cho đến hình khối. Cùng ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, những nhu cầu mới được sinh ra đòi hỏi người làm sách cần phải có hướng đi mới.
Trên thực trạng đó, các công ty sách có thế mạnh về dòng sách kỹ năng cũng bắt đầu tìm hiểu công chúng thế hệ Z. Những ấn phẩm mới đã mạnh dạn khai thác các chủ đề thời sự hơn, sát với mong đợi của độc giả. Theo đánh giá của các công ty này, có bốn yếu tố sau đây tác động vào nhu cầu tìm hiểu của gen Z.
Thứ nhất, khủng hoảng kinh tế tại nhiều nước dẫn đến tỷ lệ thất nghiệp tăng, thị trường lao động bị thu hẹp, nhiều công việc dần bị thay thế trong xã hội. Vì vậy, tìm việc làm, xác định hướng đi là một trong những trọng tâm của nhiều bạn trẻ. Bên cạnh đó, sự phát triển của các nền tảng mua sắm tạo ra một nền văn hóa tiêu thụ và thói quen tiêu dùng số. Người trẻ loay hoay tìm cách quản lý tài chính cá nhân, từ đầu tư cho đến tích lũy, chi tiêu.
Thứ hai, chi phí giáo dục đại học ngày càng tăng và không phải bạn trẻ nào cũng có đủ khả năng để theo học các môi trường như mong muốn. Nhiều ngành học mới xuất hiện nhưng không rõ tỷ lệ đầu ra. Do đó, người đọc bắt đầu tìm kiếm đến các cuốn sách giúp hiểu thế mạnh của bản thân hơn, đặc biệt là các cuốn sách đem lại kỹ năng tự định hướng nghề nghiệp.
Thứ ba, thế hệ Z hiện nay vừa phụ thuộc vừa chi phối ngược lại các thiết bị công nghệ. Họ sáng tạo ra những cách để sử dụng công nghệ nhưng không hay biết rằng chính họ cũng đang bị ảnh hưởng bởi các thuật toán trong thời đại bùng nổ thông tin. Giới trẻ cần trau dồi thêm các cuốn sách kỹ năng về ứng dụng cao với các thiết bị công nghệ cho cuộc sống hàng ngày.
Thứ tư, thế hệ Z đang đối mặt với những vấn đề về sức khỏe tâm lý như trầm cảm, lo âu và rối loạn căng thẳng. Một phần nguyên nhân là áp lực từ xã hội, mạng xã hội. Điều này thể hiện rất rõ qua áp lực đồng trang lứa, áp lực về vẻ bề ngoài, về thẩm mỹ và cái đẹp.
Đại diện công ty Bloom Books còn cho rằng những người trẻ thế hệ này còn có thể phải đối mặt với sức ép trong quá trình đi tìm bản sắc riêng. Cũng chính vì thế Các cuốn sách kỹ năng hiện nay đều coi trọng việc trả lời cho câu hỏi "Tôi là ai?".
Còn theo đại diện công ty sách 1980 Books, các ấn phẩm về tâm lý, từ tri thức hàn lâm khoa học cho đến đời sống thường ngày đều đạt được doanh số bán ổn định. Nhiều ấn phẩm khai thác nhận được sự chia sẻ rộng rãi của độc giả trên mọi nền tảng.
Khác với các kiểu sách cung cấp kỹ năng trước kia dựa trên dạng thức câu hỏi - trả lời, tập bài giảng hay phân tích công thức, ví dụ thực tiễn, kiểu viết lách được giới trẻ yêu thích hiện nay lại là những trải nghiệm cá nhân. Tác giả không nhất thiết phải là người có tầm ảnh hưởng lớn trong xã hội nhưng câu chuyện họ đưa ra phải đặc sắc.
Độc giả hiện nay thích những cuốn sách có phong cách viết theo dạng blog. Các lập luận được đưa ra không chỉ từ góc độ khoa học khách quan mà còn lại những suy nghĩ riêng từ đời thường xuất phát từ các trải nghiệm rút ra từ quá trình thực hành. Người trẻ không chỉ muốn nghe về thành công, họ muốn biết về thất bại, cách một người có thể gục ngã ra sao bởi họ hiểu mình có thể học hỏi từ sai lầm của người khác, chẳng hạn cuốn Gen Z tập lớn, Tìm mình trong thành phố nội tâm, Càng kỷ luật càng tự do...
"Để tiếp cận thế hệ Z hiệu quả, Alpha Books đã và đang tìm kiếm các chủ đề mới gần gũi, thân thiện. Chúng tôi nhận thấy các bạn trẻ thuộc thế hệ này rất quan tâm đến việc tự học và phát triển kỹ năng và chúng tôi có các đầu sách rất phù hợp với nhu cầu này như: Làm ra làm chơi ra chơi (Deep work), Sức mạnh của thói quen, Gieo thói quan nhỏ gặt thành công lớn, Ngay bây giờ hoặc không bao giờ...", bà Tạ Liên Hương - Phó giám đốc Công ty cổ phần Sách Alpha Books - cho biết.
Với việc trình bày, thế hệ Z đang có yêu cầu cao hơn về mặt hình ảnh. Các thiết kế, đặc biệt là trang bìa cần phải bám sát với xu hướng hiện nay. Các họa sĩ sẽ sử dụng những hình ảnh mang tính biểu tượng, đơn giản hoặc các cặp màu tương phản cùng phông chữ làm sao để dễ nhìn nhất. Nội dung chính của sách sẽ có thêm các phần rút gọn, tổng kết, trích dẫn được mô tả bằng một trang riêng kết hợp với các yếu tố đồ họa, mở thêm cửa tiếp nhận cho bạn đọc.
Theo Zing
