Sách khoa học viễn tưởng, thường được gọi ngắn gọn là "sci-fi", là một thể loại văn học viễn tưởng có nội dung giàu trí tưởng tượng, nhưng phát triển dựa trên sự vận động của khoa học. Sci-fi khác với các tác phẩm thuần viễn tưởng ở chỗ nó chủ yếu dựa vào các sự kiện, lý thuyết và nguyên tắc khoa học trên thực tế và những thành tựu có thật của con người để hỗ trợ cho hình thành văn cảnh, nhân vật, chủ đề và cốt truyện. Vì vậy, trong khi cốt truyện và các yếu tố của sci-fi là tưởng tượng, những tình tiết vẫn xảy ra theo cách hợp lý và có khoa học.
Dưới đây là một ví dụ tiêu biểu cho dòng văn học khoa học viễn tưởng:
Khi cô gái trẻ mở cửa sổ, cô có thể nhìn thấy mặt trăng Europa và Callipso dần dâng lên ở phía xa. Một sao chổi vụt qua, theo sau là một vệt sáng, rọi tỏ không gian tối tăm, vô tận bao quanh con tàu vũ trụ, nơi duy nhất cô từng biết là nhà. Khi nhìn chằm chằm vào Sao Mộc, cô mơ về một cuộc sống nơi cô không bị mắc kẹt với việc bay vòng quanh một hành tinh, mà thật sự sống trên nó. Cô hình dung việc bước lên đất liền, một vùng đất thực, giống như trong những câu chuyện về Trái đất mà cha cô đã kể. Cô cố gắng tưởng tượng hương vị của không khí trong lành, cảm giác của một làn nước biển mặn, mát và tiếng gió xào xạc qua những chiếc lá xanh mướt của cây. Nhưng ấy chỉ là tưởng tượng, không phải ký ức. Cô ấy đã được sinh ra trên con tàu, và nếu họ không sớm tìm thấy một hành tinh mới có thể sinh sống được, cô ấy chắc chắn sẽ chết ở đó.
Khoa học viễn tưởng "cứng" (Hard science fiction) tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc khoa học. Nó tập trung chủ yếu vào các ngành khoa học tự nhiên như vật lý, thiên văn, hóa học, vật lý thiên văn, v.v. Điều thú vị là, khoa học viễn tưởng "cứng" thường được viết bởi các nhà khoa học thực sự và được biết đến với việc đưa ra những dự đoán với đọ chính xác khác nhau về các sự kiện trong tương lai. Ví dụ, bộ phim gần đây Gravity, câu chuyện về một phi hành gia mắc kẹt trên chiếc phi thuyền bị hư hại trong khi sửa chữa một vệ tinh, nổi tiếng về độ chính xác khoa học về những gì thực sự sẽ xảy ra trong không gian.
Khoa học viễn tưởng "mềm" (Soft science fiction) được đặc trưng bởi sự tập trung vào khoa học xã hội như nhân chủng học, xã hội học, tâm lý học, chính trị — nói cách khác, các nhánh khoa học có liên quan đến hành vi của con người. Vì vậy, những câu chuyện khoa học viễn tưởng nhẹ chủ yếu đề cập đến những hệ quả khoa học có thể có của hành vi con người. Ví dụ, bộ phim hoạt hình Wall-E của Disney là một câu chuyện khoa học viễn tưởng về ngày tận thế về sự kết thúc của sự sống trên Trái đất do sự coi thường thiên nhiên của con người.
Trên thực tế, hầu hết các tác phẩm sử dụng kết hợp cả hai dạng thức khoa học viễn tưởng. Khoa học viễn tưởng "mềm" cho phép khán giả kết nối ở cấp độ cảm xúc và khoa học viễn tưởng "cứng" bổ sung bằng chứng khoa học thực tế để họ có thể tưởng tượng hành động thực sự xảy ra. Vì vậy, kết hợp cả hai là một kỹ thuật kể chuyện tốt hơn, vì nó cho phép khán giả kết nối với câu chuyện ở hai cấp độ khác nhau.
Sci-fi có lượng chủ đề và ý tưởng khởi phát dường như vô tận, bao gồm du hành thời gian, khải huyền, lịch sử thay thế, kinh kịch vũ trụ và khoa học viễn tưởng quân sự,...
Theo thời gian, sách sci-fi ngày càng được lòng độc giả, đặc biệt là với những người say mê khám phá những điều mới mẻ và đặt ra những giả thuyết thú vị. Cùng Trạm Đọc điểm qua những tựa sách sci-fi nhất định phải đọc nhé!
Giáo sư Aronnax cùng anh bạn giúp việc vui tính Conseil là những người say mê khám phá sinh vật biển. Họ đã quyết định khám phá bí mật của loài quái vật biển chưa từng có gây náo loạn vùng biển trong thời gian dài. Được sự giúp đỡ của anh chàng thợ săn cá voi siêu hạng Ned Land, họ đã sẵn sàng một cuộc đi săn mà không biết có bao điều nguy hiểm đang chờ đợi mình ở phía trước. Bất ngờ đến với họ khi phát hiện ra con cá voi khổng lồ làm bằng thép, và họ bị bắt làm tù binh trên con cá voi thép đó - chiếc tàu ngầm của thuyền trưởng Nemo. Và bất đắc dĩ, họ phải tham ra chuyến hành trình trên biển dài ngày cùng vị thuyền trưởng ấy. Một thế giới kỳ thú của đại dương đã hiện ra cùng cuộc phiêu lưu của đoàn thám hiểm và thuyền trưởng Nemo: Tham gia chuyến đi săn dưới đáy biển, thoát khỏi cá mập nguy hiểm, chạy trốn những người thổ dân, khai thác kim cương dưới đáy biển, khám phá nhiều vùng đất mới và cuối cùng là mắc kẹt trong núi băng ở Bắc Cực…
Câu chuyện ly kỳ và hấp dẫn ngay từ lúc bắt đầu đến khi ta gấp sách lại khiến mọi thế hệ độc giả thích thú, say mê. Nó xứng đáng là cuốn sách gối đầu giường cho những ai mang giấc mơ khám phá mọi chân trời mới.
Cuộc sống còn gì tuyệt vời hơn khi con người được quyết định mọi thứ, được tận hưởng mọi điều tốt đẹp và tuyệt nhiên không có sự tồn tại của những chiến tranh, đói nghèo, bệnh tật...? Người truyền ký ức là câu chuyện về một thế giới mà ở đó hoàn toàn không có chiến tranh và những điều tồi tệ song nó cũng không màu sắc, không âm nhạc, một thế giới mà ai cũng nằm trong sự theo dõi ngặt nghèo; một thế giới mà tất cả đều được đồng hóa ai cũng như ai. Chẳng có những tiếng cười trẻ thơ trong vắt, một chút gì đó ảm đạm. Một thế giới đồng nhất đúng nghĩa nhưng liệu có phải là đáng mơ ước?
Người truyền ký ức, trên tổng thể, là một tiểu thuyết nhỏ đẹp đẽ và sống động. Cuộc sống ở "utopia", những thay đổi mà Jonas đột ngột cảm thấy, cơn bão ký ức đầy say mê lẫn thống khổ và cuối cùng là cuộc giải thoát (, dù có thật sự là giải thoát hay không), làm nên một câu chuyện đầy gợi cảm. Thước đo nào, chuẩn mực nào cho thứ gọi là "utopia"? Điểm rơi nào giữa hai luồng may mắn và bất hạnh, yêu thương và đau khổ? Chúng ta không bao giờ có khả năng chỉ giữ lấy một trong hai. Cuộc sống này là cân bằng cả ngọt ngào lẫn đắng cay, đủ đầy và mất mát. Không có nỗi đau cũng tức là không có tình yêu, và cuộc sống như thế còn có thì khác gì được sinh ra để chờ chết?
Hãy mường tượng một thế giới nơi truyền hình thống trị và văn chương ngấp nghé trên bờ tuyệt chủng, nơi thông tin nông cạn được tung hô còn tri thức và ý tưởng thì bị ruồng rẫy, nơi tàng trữ sách là phạm pháp, ta có thể bị bắt chỉ vì tản bộ trên vỉa hè, còn nhiệm vụ của những người lính không phải cứu hỏa mà là châm mồi cho những đám cháy...
Khi khắc họa cái xã hội giả tưởng ấy qua con mắt nhìn khủng hoảng niềm tin của anh lính phóng hỏa Montag, Ray Bradbury chắc không thể ngờ vào tính tiên tri khủng khiếp của cuốn sách. Xã hội chúng ta đang sống ngày nay giống với những gì Bradbury mô tả đến rùng mình: một nền văn minh lệ thuộc quá nhiều vào truyền thông, giải trí và công nghệ. Bởi lẽ đó, hơn sáu chục năm kể từ lần đầu xuất bản, 451 độ F vẫn đủ sức khiến bất kỳ ai đọc nó phải sửng sốt và choáng váng.
Cô gái vượt thời gian là câu chuyện về Yoshiyama Kazuko, một nữ sinh trung học bất ngờ sở hữu khả năng vượt thời gian. Khi đang dọn dẹp trong phòng thí nghiệm hóa học, Kazuko bỗng nghe thấy tiếng thủy tinh vỡ. Từ trong ống nghiệm vỡ tan tành, một mùi hương ngọt ngào lan tỏa khắp không gian.
"Mình biết mùi hương này!"
Kazuko thoáng nghĩ. Và giây tiếp theo, cô mất ý thức, ngã xuống nền đất lạnh.
Để tìm ra nguyên nhân của những bí ẩn xảy đến với mình, Kazuko buộc phải trở về quá khứ, thời điểm nguồn cơn của mọi rắc rối mà cô gặp phải.
Tại đây, cô đã tìm ra kẻ thủ phạm gây nên mọi chuyện, thế nhưng cùng với đó là một sự thật khiến cô đi từ tức giận, kinh ngạc cho đến xúc động, luyến tiếc…
Không đơn thuần là câu chuyện khoa học viễn tưởng khô khan, Cô gái vượt thời gian còn khéo léo lồng vào những tâm tư, rung động đầu đời của các chàng trai, cô gái ở lứa tuổi mới lớn, còn bỡ ngỡ nhưng cũng vô cùng chân thật, chân thành. Mang thông điệp nhẹ nhàng mà sâu sắc về lòng tin, về tình bạn, tình yêu, tình thầy trò, Cô gái vượt thời gian chắc chắn là cuốn sách không thể thiếu cho những ai muốn hồi tưởng lại những năm tháng thanh xuân trong trẻo của mình.
Cô gái vượt thời gian còn được chuyển thể rất nhiều lần thành phim truyền hình, phim điện ảnh và manga. Trong đó, thành công vang dội nhất phải kể đến bản live-action năm 1983 của đạo diễn Nobuhiko Obayashi và bản anime năm 2006 của đạo diễn Mamoru Hosoda, siêu phẩm từng oanh tạc doanh thu phòng vé Nhật Bản, đồng thời rinh về nhiều giải thưởng danh giá.
Mark Watney không phải người đầu tiên đặt chân lên sao Hỏa.
Nhưng có thể, anh sẽ trở thành con người đầu tiên – và có lẽ là duy nhất – sẽ chết trên sao Hỏa.
Hoặc, con người đầu tiên – và có lẽ là duy nhất – sống sót trên sao Hỏa.
Sau trận bão bụi ác liệt khiến Mark Watney suýt mất mạng và buộc đoàn phi hành gia Hermes phải rời đi khi vẫn đinh ninh anh đã hy sinh, Mark còn trơ trọi một mình trên sao Hỏa, tuyệt vọng chạy đua với thời gian và các yếu tố môi trường để tìm cách sống sót, không cách nào báo tin về Trái đất, không cách nào cầm cự được cho đến lúc có người giải cứu (nếu may mắn sẽ có người giải cứu).
Cô độc, thiếu thốn đủ đường, có nguy cơ bỏ xác trên hành tinh xa lạ vào bất cứ lúc nào và vì bất cứ lý do gì, Mark Watney – với sự lạc quan, tháo vát và óc hài hước đặc biệt – vẫn bền bỉ đương đầu với số phận, kiên trì vượt qua hết thất bại này đến thất bại khác
Miễn vẫn còn hy vọng về một ngày về, dẫu vô cùng mù mịt.
*
Thế giới sci-fi, không như trong mường tượng của nhiều người, chẳng hề khô khan và máy móc, mà đầy những giá trị cao cả, những suy ngẫm về sự thay đổi của thế giới. Một khi đã cầm những cuốn sách ấy lên, hẳn là bạn sẽ chẳng thể ngừng đọc đâu!
