Bộ phim “Escape from Pretoria” kể lại câu chuyện có thật về ba chiến sĩ chống chế độ phân biệt chủng tộc (apartheid) trốn thoát khỏi một nhà tù khắc nghiệt ở Nam Phi vào năm 1979. Đó là một bộ phim cực kỳ căng thẳng, và chính Pretoria – thành phố đầy nguy hiểm rình rập đó – là nơi Elon Musk, sinh năm 1971, lớn lên.
Cha của Elon liên tục gửi cậu đến veldskool, một trại huấn luyện kiểu "rèn luyện sự cứng rắn". Mục đích là gì? Tại đây, họ cho bọn trẻ ăn uống rất ít và cung cấp một vài vật dụng, rồi để chúng chiến đấu xem ai là "người sống sót" – đôi khi theo đúng nghĩa đen. “Cứ vài năm lại có một đứa trẻ chết,” Musk nhớ lại.
Thuở nhỏ, Musk thường xuyên bị bắt nạt và đánh đập, nhưng đến năm 16 tuổi, cậu đã cao 1m83 và có thể tự vệ. Tuyệt chiêu của cậu? Đấm thẳng vào mũi đối thủ. Hóa ra, đó là một cú đánh thực sự rất đau. “Nếu bạn chưa bao giờ bị đấm vào mũi,” Musk nói, “bạn không thể tưởng tượng nó ảnh hưởng đến bạn như thế nào trong suốt phần đời còn lại.”
Khi đọc đến câu này, tôi đã dừng lại và suy nghĩ. Tôi nhận ra: Tôi chưa từng bị đấm vào mũi lần nào. Sự khác biệt này giúp tôi hiểu Elon hơn một chút. Và đó, theo tôi, chính là lý do tại sao chúng ta đọc tiểu sử.
Nếu bạn chỉ muốn biết những sự kiện quan trọng trong cuộc đời Elon Musk, bạn có thể tìm thấy trên Wikipedia hoặc trong tiểu sử ngắn gọn về ông. Nhưng nếu bạn muốn thực sự hiểu Elon Musk – tại sao ông làm những gì ông làm và suy nghĩ theo cách ông suy nghĩ – bạn phải hiểu câu chuyện của ông. Đó chính là lý do cuốn “Tiểu sử Elon Musk” của Walter Isaacson ra đời.
Dưới đây là 3 bài học từ cuốn sách giúp bạn hiểu rõ hơn về một trong những con người thú vị và thành công nhất thời đại chúng ta:
1/ Elon Musk mắc chứng tự kỷ, và chúng ta nên cân nhắc điều này khi đánh giá hành động của ông ấy
Elon Musk có 10 người con với 3 người phụ nữ khác nhau. Ông đã kết hôn và ly hôn 3 lần - trong đó có 2 lần với cùng một người vợ. Ông từng hút cần sa ngay trên một podcast, đâm hỏng một chiếc xe trị giá hàng triệu đô, và đăng nhiều meme trên X (trước đây là Twitter, mà ông đã mua với giá 44 tỷ USD) hơn bất kỳ ai mà bạn quen biết.
Thật dễ dàng để nhìn vào những chuyện này và kết luận: “Gã này điên thật!” Nhưng thực tế phức tạp hơn nhiều.
Elon từng thừa nhận trên truyền hình rằng ông mắc chứng Asperger: “Tôi biết mình hay nói hoặc đăng những thứ kỳ lạ, nhưng đó là cách bộ não tôi hoạt động.” Hội chứng Asperger là một dạng nhẹ của chứng tự kỷ. Bộ não phát triển theo cách khác biệt, khiến người mắc khó phản ứng một cách bình thường với các tín hiệu cảm xúc và xã hội từ người khác.
Chứng tự kỷ của Elon Musk không thể giải thích tất cả những hành động kỳ lạ của ông ấy, nhưng có thể lý giải nhiều điều. Khi ông ấy thẫn thờ, dao động giữa trạng thái cảm xúc mãnh liệt và lạnh lùng, hoàn toàn quên những gì người khác đã nói với mình ngày hôm trước, hoặc không nắm bắt được bầu không khí xung quanh, rất có thể đó là do Asperger.
Nữ ca sĩ Grimes, mẹ của 3 trong số các con của Elon, từng nói một cách súc tích: “Nếu ai đó bị trầm cảm hay lo âu, chúng ta đồng cảm. Nhưng nếu họ mắc Asperger, ta lại gọi họ là kẻ khốn.”
Khi bạn không hiểu hành vi của ai đó, hãy tìm kiếm những yếu tố vô hình có thể đang ảnh hưởng đến họ mà bạn không nhìn thấy. Hoặc như Ian MacLaren đã nói: “Hãy tử tế, vì ai trong chúng ta cũng đang chiến đấu trong một trận chiến khó khăn.”
2/ Kỹ thuật 5 bước của Elon Musk đạt được những mục tiêu tưởng chừng bất khả thi
Musk nổi tiếng với cách tư duy từ nguyên lý nguyên bản. Theo chính lời ông: “Vật lý là luật, mọi thứ khác chỉ là gợi ý.”
Năm 2014, Tesla chỉ bán được 31.000 chiếc xe. Elon tuyên bố rằng họ sẽ sản xuất 500.000 xe mỗi năm vào năm 2020. Truyền thông gọi đây là một điều “phi lý”. Lần cuối cùng một công ty xe hơi đạt được mức sản xuất hàng loạt như vậy là Chrysler — vào năm 1980. Nhưng đến năm 2020, Tesla đã bán được 499.550 chiếc xe.
Một trong những yếu tố giúp Elon đạt được những mục tiêu "bất khả thi" này chính là “kỹ thuật” mà Walter Isaacson đề cập trong cuốn sách của ông. Kỹ thuật này được thiết kế cho quá trình sản xuất phần cứng, nhưng có thể áp dụng cho gần như mọi lĩnh vực trong cuộc sống:
Quan trọng nhất: Hãy làm theo đúng thứ tự! Đừng tối ưu hóa, tăng tốc hay tự động hóa một quy trình nếu nó không nên tồn tại ngay từ đầu.
Dù đó là công việc, cuộc sống gia đình hay một sở thích mà bạn muốn biến thành sự nghiệp: Hãy suy nghĩ độc lập, đặt câu hỏi về những quan niệm chung, và chỉ tập trung vào những bước thực sự cần thiết.
Hãy thử áp dụng kỹ thuật của Elon vào nhiều khía cạnh khác nhau, và bạn sẽ thấy mình đạt được những điều mà người khác nghĩ là không thể!
3/ Cuộc sống phải chỉ là giải quyết vấn đề. Hãy tìm cảm hứng của bạn và chiến đấu vì nó!
Cho đến nay, chúng ta đã thấy mặt cảm xúc, dễ tổn thương của Musk, cũng như mặt lý trí, tính toán của ông. Nhưng còn một khía cạnh rất con người khác: Elon Musk muốn cảm thấy hào hứng, tận hưởng niềm vui và mong chờ tương lai.
Trong một cuộc phỏng vấn TED năm 2022, ông nói: “Cuộc sống không thể chỉ là giải quyết hết vấn đề khổ sở này đến vấn đề khổ sở khác.” Và trong một cuộc phỏng vấn khác: “Bạn muốn thức dậy vào buổi sáng và cảm thấy hào hứng về tương lai. Phải có những điều khiến bạn phấn khích. Bạn muốn sống. Những điều này rất quan trọng.”
Đối với Elon, một trong những điều truyền cảm hứng nhất là biến con người thành một loài sống trên nhiều hành tinh, có thể du hành vào không gian. Đó là lý do ông sáng lập SpaceX, và đó cũng là lý do ông làm việc không ngừng để tái sử dụng tên lửa, giảm chi phí du hành vũ trụ.
Elon Musk có thể làm những điều có vẻ kỳ lạ, nhưng đằng sau đó thường là một động lực đầy cảm hứng. Có thể kế hoạch không thành công, nhưng chính ý tưởng về một tương lai tốt đẹp hơn mới là điều quan trọng!
Vậy tương lai như thế nào sẽ khiến bạn cảm thấy hứng khởi? Hãy suy nghĩ về điều đó. Hãy làm việc vì quyền được thức dậy vào buổi sáng với sự hào hứng. Một tương lai thịnh vượng không được đảm bảo sẵn, nhưng nếu chúng ta cùng nhau vẽ nên một bức tranh rõ ràng về nó và cống hiến hết mình, ngày mai chắc chắn sẽ tươi đẹp — thậm chí có thể còn hơn cả những giấc mơ của chúng ta.
Tôi yêu thích tất cả các cuốn sách của Walter Isaacson. “Tiểu Sử Elon Musk” cũng không phải là ngoại lệ. Đây là một cuốn sách dài nhưng đáng đọc, mô tả chi tiết vô số câu chuyện trong cuộc đời của Elon theo trình tự thời gian. Nếu không có gì khác, cuốn sách này sẽ cho bạn thấy rằng Elon Musk, giống như mọi con người khác, là một người có nhiều sắc thái. Hoàn toàn đề xuất bạn nên đọc cuốn sách này!
- Trạm Đọc
- Tham khảo Four Minute Books
