Nhắc đến khoa học, não bộ nhiều người sẽ tự động “nhảy số” và gán ghép cho danh từ đó đủ mọi tính từ như: phức tạp, khó hiểu, khô khan, dành cho những người có tư duy logic… Tuy nhiên, những nhà khoa học, những tác giả có tố chất xuất chúng là những người có cách nói về khoa học cực kỳ đơn giản, thu hút; khiến mọi người bình thường đều có thể hiểu được và thấy hấp dẫn. David Macaulay là một tác giả viết về khoa học như thế. 

David Macaulay là tác giả và họa sĩ minh họa của nhiều cuốn sách đã được mua bản quyền và xuất bản ở hàng chục quốc gia trên thế giới với hàng triệu bản được bán ra. Macaulay đã giành được nhiều giải thưởng cao quý bao gồm: Giải thưởng Caldecott Medal & Honor, Giải thưởng Boston Globe–Horn Book, Giải thưởng Christopher, Huy chương của Viện Kiến trúc sư Hoa Kỳ và Giải thưởng Sách phi hư cấu dành cho thiếu nhi của Washington Post. Năm 2006, anh là người nhận học bổng MacArthur, được trao tặng để khuyến khích những người có tài năng xuất chúng theo đuổi những khuynh hướng sáng tạo, trí tuệ và chuyên nghiệp của riêng họ. Thiết kế tuyệt vời, minh họa tuyệt vời, và thông tin ngắn gọn, súc tích được trình bày rõ ràng là nét riêng có trong tất cả các cuốn sách của David Macaulay.

Sử dụng lời dẫn truyện dí dỏm của một nhà phát minh đầy tham vọng thời tiền sử, với các câu chuyện/ sự kiện trong đời sống giả lập của chú voi ma mút lông thô kệch mà dễ thương, trong siêu phẩm “Vạn vật vận hành như thế nào” (The way things work now) tác giả David Macaulay sẽ dẫn dắt độc giả khám phá cách vận hành của hàng trăm loại máy móc từ các công cụ đơn giản nhất ứng dụng mặt phẳng nghiêng như cái cày, khóa kéo, máy cắt, dụng cụ mở nắp hộp… cho đến các loại máy móc hiện đại nhất thời đại kỹ thuật số hiện nay như: máy tính, rô bốt, công nghệ thực tế ảo.

 Ngay từ những dòng chữ đầu tiên, độc giả sẽ bị thu hút vào câu chuyện của tác giả như thế này.

 

Khi đã lôi kéo được sự chú ý của độc giả, tác giả liền cung cấp cho họ về nguyên lý của mặt phẳng nghiêng, vật nêm và ứng dụng của nó trong  cơ chế vận hành của một loạt đồ vật/ máy móc quen thuộc trong cuộc sống như khóa và chìa, máy cắt, dụng cụ mở hộp, cái cày, khóa kéo (phéc-mơ-tuy) với hình vẽ kèm giải thích ngắn gọn đính kèm. 

Tương tự như vậy, gắn với chuyện cân voi ma mút, tác giả nhắc đến nguyên lý đòn bẩy và một loạt ứng dụng của nó trong cách thức hoạt động của cái cân, kìm, kéo, xe cút kít, cần câu, máy xúc,  bấm móng tay, sàn nâng thủy lực… cùng các nguyên lý khác thuộc về cơ học chuyển động như: tời, bánh răng và dây curoa, dòng dọc, đinh vít… với cả trăm loại máy móc khác như: tuabin thủy điện, cối xay gió, máy khâu, thang cuốn, thang máy, máy tưới nước cho cỏ, máy gặt đập liên hơp, các loại máy móc trong xe ô tô...  Đây cũng là nội dung của Phần 1 cuốn sách Cơ học về chuyển động

Trong phần 2 “Khai thác các nguyên tố” độc giả sẽ được giới thiệu các loại máy móc vận hành nhờ khai thác sức mạnh của các nguyên tố khiến chúng có thể bay (máy bay) nổi trên mặt nước (tàu thuyền) sử dụng năng lượng áp suất (máy bơm, khoan khí nén, phanh động lực, lái trợ lực, thiết bị lặn, chế hòa khí & phun nhiên liệu…) sử dụng nhiệt (phích nước, lò luyện thép, tủ lạnh, điều hòa nhiệt độ, động cơ phản lực, động cơ tên lửa...) thậm chí năng lượng hạt nhân. 

Trong phần 3 “Làm việc với sóng” độc giả sẽ biết đến cách thức vận hành của hàng loạt máy móc dựa trên hoạt động của ánh sáng và hình ảnh trong các ngành y học, thiên văn học, in ấn, âm nhạc, viễn thông như: máy nội soi, kính hiển vi, viễn vọng, ống nhòm, máy chiếu, hệ thống chiếu phim 3D, xưởng làm giấy, máy in, điện thoại, radio, điện thoại thông minh, vệ tinh bay ngoài không gian… 

Phần 4 của cuốn sách là sự vận hành của các loại máy móc liên quan đến điện, tự động hóa với nhiều loại máy quen thuộc như động cơ điện, máy photocopy, máy phát điện, máy dò kim loại, máy dò khói, máy siêu âm, máy quét an ninh, thiết bị chống trộm, máy chiếu, hệ thống chiếu phim 3D… hay có chút xa lạ, mới được nghe qua như: máy in 3D, radar, sonar…

Phần 5 của cuốn sách  là sự vận hành của tất cả những gì liên quan kỹ thuật số từ việc tạo, lưu trữ, xử lý, gửi đi đến sử dụng bit như thế nào, với sự giải thích rõ ràng về máy tính, việc số hóa các nội dung, lưu trữ dữ liệu, nhận dạng- theo dõi, vi mạch, bo mạch chủ, phần mềm, tín hiệu ra, thực tế ảo... Phần ở cuối của cuốn sách cung cấp các dấu mốc/  lịch sử phát triển của các công nghệ trong thế giới thực.

Trong siêu phẩm này, các máy móc được nhóm lại thành “các gia đình”, ví dụ, máy khoan của nha sĩ xuất hiện trên cùng một trang với cối xay gió (máy khoan có một tuabin khí nhỏ bên trong, được quay bằng khí nén) và một cây bút trên cùng một trang với bộ chế hòa khí và hệ thống phun nhiên liệu (tất cả đều sử dụng các nguyên tắc áp suất để hoạt động). Khi giải thích về công nghệ kỹ thuật số, Macaulay áp dụng các loại khái niệm quan hệ tương tự, tìm kiếm những điểm mà kỹ thuật số kết nối với vật lý, để giải thích một cách dễ hiểu cho độc giả.

Theo Macaulay chia sẻ những cuốn sách của ông không dạy cho người đọc từng khía cạnh của các công nghệ sử dụng trong máy phát radio hoặc máy đọc sách điện tử... Thay vào đó, ông hy vọng trải nghiệm đọc sách sẽ khiến độc giả biết được cách mọi thứ liên quan đến nhau và tò mò muốn tìm hiểu thêm. Và sự tò mò về công nghệ chính là cánh cửa mở ra thế giới mới cho mỗi người.

Cuốn sách “Vạn vật vận hành như thế nào” (The way things work now) từng được xuất bản lần đầu năm 1988 và tái bản có bổ sung năm 1998. Và phiên bản do Alpha Books và ETS xuất bản là phiên bản được cập nhật mới nhất tới thời điểm hiện tại, với phần nội dung mới hoàn toàn về kỹ thuật số. Siêu phẩm này đến nay đã được dịch và xuất bản ở hàng chục quốc gia và  bán được hơn 2 triệu bản trên toàn thế giới. 

Và “Vạn vật vận hành như thế nào” (The way things work now) tràn ngập những lời dẫn chuyện, hình minh họa dí dỏm, chi tiết và đầy màu sắc của Macaulay- giống như chuyện kể nghìn lẻ một đêm lý thú về khoa học - chắc chắn sẽ làm say mê những độc giả trẻ đam mê tìm hiểu kỹ thuật và máy móc - cũng như tất cả những ai quan tâm đến chủ đề này.

Cuốn sách nằm trong bộ siêu phẩm do Alpha Books và ETS mua bản quyền từ Nhà xuất bản DK lừng danh gồm 5 cuốn: Tri thức về vạn vật, Vạn vật vận hành như thế nào, Các hành tinh- Thuyết minh trực quan nhất về hệ Mặt Trời, Thuyết minh trực quan nhất về Đại dương, Thuyết minh trực quan nhất về Khoa học – là bộ sách nên có trong thư viện của mọi gia đình, trường học để chắp cánh, nuôi dưỡng ước mơ tìm hiểu, chinh phục thế giới của các thế hệ trẻ trong tương lai.

 Nguyễn Cường- Trạm đọc