Tiêu đề của cuốn sách được đặt dựa theo câu chuyện về một đứa trẻ bị bỏ rơi, được nuôi dưỡng trong hoàn cảnh cực kỳ khắc nghiệt, và cách giúp nó phát triển vượt qua những tổn thương. Từ đây, tác giả mở rộng ra những nghiên cứu khác, giải thích về cơ chế tâm lý học đằng sau sự kiên cường của con người và sức mạnh của môi trường xung quanh trong việc giúp đỡ con người vượt qua khó khăn.
Cuốn sách này không chỉ là một nghiên cứu chuyên môn mà còn là một tác phẩm nhân văn, cung cấp góc nhìn sâu sắc về sự phát triển và khả năng phục hồi của con người. Nó giúp độc giả hiểu rõ hơn về những yếu tố có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của một đứa trẻ và cách những trải nghiệm tuổi thơ có thể hình thành nên tính cách và cuộc sống của người đó sau này.
Cuốn sách dành cho những ai quan tâm đến tâm lý học, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến trẻ em và sự phát triển con người. Nó cũng rất hữu ích cho các nhà tâm lý học, giáo dục viên, và bất kỳ ai muốn hiểu rõ hơn về sức mạnh của tâm lý trong việc vượt qua khó khăn.
Dưới đây là những trích dẫn đắt giá bàn về những vấn đề tâm lý trẻ em có thể gặp phải.
1/ Trái với lầm tưởng của nhiều người, trẻ em thật ra dễ bị tổn thương khi gặp sang chấn hơn nhiều so với người lớn. Bộ não đang phát triển là dễ uốn nắn nhất và nhạy cảm nhất với các trải nghiệm – cả tốt lẫn xấu - diễn ra vào giai đoạn đầu đời. (Đây là lý do khi còn nhỏ, chúng ta có thể nhanh chóng và dễ dàng học hỏi ngôn ngữ, các tình huống xã hội, kỹ năng vận động và vô số những thứ khác, và cũng là lý do chúng ta hay nói về những trải nghiệm “giúp tạo nên con người hiện tại của mình".)
2/ Ngay từ lúc còn trong bụng mẹ cho đến sau khi chào đời, mỗi giây phút não bộ của chúng ta phải không ngừng xử lý những tín hiệu liên tục được gửi về từ các giác quan. Trong đó, những dữ liệu này sẽ được phân loại, so sánh với các khuôn mẫu được lưu trữ trước đó, và cuối cùng được dùng làm căn cứ để hành động nếu cần thiết.
3/ Nếu được chứng kiến những khoảnh khắc thoải mái, tò mò, khám phá, khi được khen thưởng, lẫn những giây phút kinh hoàng, tủi hổ và khốn khó của một đứa trẻ, chúng ta sẽ biết được rất nhiều về em, về con người hiện tại của em lẫn con người mà em có thể trở thành trong tương lai.
4/ Trẻ em, cũng giống như người lớn chúng ta, sẽ phản ứng tiêu cực với những điều mình chưa biết, những thứ xa lạ và không quen thuộc với mình, đặc biệt là khi bản thân chúng ta đang phải cố gắng thích nghi với một tình huống mới, như vào thời điểm bắt đầu một năm học.
5/ Khi trẻ em hiểu được lý do một người cư xử kỳ quặc, thì nhìn chung chúng sẽ trở nên dễ chịu với người đó hơn. Trẻ càng nhỏ thì lại càng dễ bị ảnh hưởng bởi những tín hiệu thể hiện thái độ khước từ và chấp nhận của người lớn.
6/ Điều mà trẻ em bị ngược đãi và sang chấn cần đến nhất là một cộng đồng lành mạnh để xoa dịu những nỗi đau đớn, khổ sở và mất mát do sang chấn gây ra.
7/ Thứ có tác dụng chữa lành là bất cứ điều gì làm gia tăng số lượng và chất lượng những mối quan hệ của các em. Thứ giúp ích cho các em là sự chăm sóc yêu thương diễn ra theo cách nhất quán, kiên nhẫn, lặp đi lặp lại. Và tôi cũng muốn nói thêm rằng bọn trẻ không cần đến những “chuyên gia" sức khỏe tâm thần có thiện ý nhưng lại không được đào tạo đến nơi đến chốn, thường dồn dập tiếp cận bọn trẻ ngay sau một sự kiện sang chấn, hoặc ép các em phải “mở lòng” hay “xả giận".
8/ Những đứa trẻ rắc rối thường phải chịu đựng một nỗi đau nào đó – và nỗi đau khiến người ta trở nên dễ nổi cáu, lo âu và hung hăng. Không hề có phương pháp chữa lành ngắn hạn thần kỳ nào cả, mà chỉ có sự chăm sóc một cách kiên nhẫn, yêu thương và nhất quán mới mang lại hiệu quả. Điều này đúng với một đứa trẻ ba, bốn tuổi và cũng đúng với một thiếu niên.
9/ Ngạc nhiên thay, khi lang thang qua những bãi tha ma cảm xúc gây ra bởi phần tăm tối nhất trong nhân cách con người, chúng ta thường cũng sẽ tìm thấy những phần nhân tính cao đẹp nhất.
10/ Chúng ta thường nghĩ rằng trẻ em vốn tàn nhẫn một cách tự nhiên và vô ý – và vẫn cho rằng bắt nạt là tình trạng không thể tránh khỏi – nhưng thực tế lại phức tạp hơn nhiều.
