Trước tiên, hãy suy nghĩ 5 giây và xem bạn đã nghĩ ra được những “danh hiệu” nào mang tính tiêu cực mà người khác bị buộc gắn lên. 

“Đồ hèn”

“Đồ vụng về”

“Kẻ thất bại”

….

Thật ra, bất kỳ lời nói nào hướng tới một người với mục đích chỉ trích, xúc phạm,... đều có thể trở thành “danh hiệu tiêu cực”, bao gồm cả những thành kiến. Và đáng buồn, chúng tồn tại như một lẽ hiển nhiên trong cuộc sống hàng ngày. 

Những lời tiêu cực hay thành kiến khi được gợi lên sẽ mang đến những suy nghĩ làm xao nhãng tâm trí - trong thâm tâm, đối tượng bị gắn mác “danh hiệu tiêu cực” sẽ lo lắng rằng hành động của họ sẽ càng chứng tỏ sự đúng đắn của thành kiến đó. Người ta thường không nhận ra rằng mình không đủ sức mạnh tinh thần để vượt qua, họ nghĩ là do họ yếu kém thật sự và đáng bị chỉ trích như vậy. Vấn đề ở đây đôi khi không phải là do họ không thể, mà những sự tiêu cực đó khiến họ tin rằng họ không thể.

Hãy hình dung cụ thể hơn qua một ví dụ sau: Các học sinh nữ thường bị cho rằng sẽ không học giỏi môn toán bằng các học sinh nam. Từ thời xa xưa, những nhà toán học nổi tiếng trên thế giới cũng đa số là nam giới. Bởi vậy mà một nữ sinh trung học đã từng trong đội tuyển toán phải nhận sự nghi ngờ từ chính thầy giáo của mình về năng lực của cô. Điểm số của cô bị ảnh hưởng và do đó đã giảm sút rõ rệt. Cô gái này cũng không còn tự giác học toán và cảm thấy không còn hào hứng với môn học này.

Cô gái trong câu chuyện này chính là nhà tâm lý học nổi tiếng - bà Carol S. Dweck -  tác giả của cuốn sách Mindset - Tâm lý học thành công. Bà cũng chia sẻ rằng các nhà tâm lý học hiện đại đang tìm hiểu xem những danh hiệu tiêu cực đó cản trở thành công của một người ra sao. Chúng vốn không đơn giản như ta vẫn nghĩ.

Tuy nhiên, xu hướng bị ảnh hưởng bởi những danh hiệu tiêu cực lại không xảy ra với tất cả mọi người mà chủ yếu xảy ra ở những người có tư duy cố định, hay tư duy khép kín, không rộng mở. Đó là khi họ suy nghĩ bó buộc về những đặc điểm cố định mà các thành kiếm ám chỉ tới họ. Thật ra, với những người có suy nghĩ cố định, cả danh hiệu tiêu cực và tích cực đều sẽ gây cho họ không ít nỗi bận tâm. Chỉ khi họ thay đổi với một lối suy nghĩ phát triển, thành kiến và tiêu cực sẽ không ảnh hưởng tới chất lượng công việc của bạn. Tư duy phát triển giúp con người loại bỏ những tác động tiêu cực của thành kiến và giúp con người có thêm khả năng chống lại nó. Họ không tin rằng sự kém cỏi sẽ tồn tại vĩnh viễn, nếu họ đang ở sau ai đó thì cũng là lúc họ làm việc chăm chỉ hơn và cố gắng với mục tiêu của mình.  

Bạn đọc có thể tìm hiểu thêm về sự ảnh hưởng của những danh hiệu tiêu cực, tích cực đến sự thành công của con người qua cuốn sách Mindset - Tâm lý học thành công, từ đó tìm ra hướng đi cho chính bản thân mình.