Đập bỏ “Tâm thế sinh tồn”, xây dựng “Trí tuệ tương lai” – phải chăng đây là con đường duy nhất tới Tự do?
Đập bỏ “Tâm thế sinh tồn”, xây dựng “Trí tuệ tương lai” – phải chăng đây là con đường duy nhất tới Tự do?
Israel là một dân tộc đặc biệt. “Một dân tộc không giống bất cứ dân tộc nào khác. Họ sống cận kề với hiểm nguy. Họ tới từ cõi chết và luôn bị cái chết vây quanh, nhưng họ vẫn tạo nên một quang cảnh sống ngoạn mục” ( trích cuốn “Miền đất hứa”)

Những bí ẩn bao quanh sự phát triển thần kỳ của Israel vẫn còn là thách thức với thế giới, nhưng hiển nhiên sự thành công trong thời gian không dài của họ khiến thế giới ngưỡng mộ. Israel có tầm nhìn xa hơn rất nhiều so với các nước khác, do đâu?

Cuốn sách “Future Intelligence” của Shlomo Shoham đã hé lộ phần nào bí ẩn này. Nguyên là một thẩm phán tòa án tối cao, ông đã rời khỏi vị trí quyền lực này để trở thành Ủy viên đầu tiên của Ủy ban Vì các thế hệ tương lai của Israel. Ông viết về quyết định của mình như sau:

“Tại sao tôi từ bỏ vị trí thẩm phán? Bởi vì tôi muốn dừng giải quyết những sang chấn của quá khứ và trở thành một thành viên của đội ngũ sẽ tạo nên tác động tới tương lai”

Theo ông, chúng ta được trao cho đặc ân lựa chọn thay đổi hiện tại, biến nó thành cơ hội một cách có chủ ý để kiến tạo tương lai. Việc kiến tạo tương lai được tiến hành dựa trên phần mở rộng tương lai, dám quên đi quá khứ, dám quên đi nỗi sợ hãi sinh ra từ những sang chấn thất bại và dám tạo ra những khả năng ngay cả khi phải đối mặt với điều đó.

“Future Intelligence” được viết dựa trên nhận thức rằng mỗi người chúng ta đều phải chịu trách nhiệm cho những hỗn loạn mà chúng ta tạo ra trên hành tinh này, và mỗi chúng ta đều có thể sử dụng ảnh hưởng để thay đổi con đường nhiều nguy cơ đang dẫn ta tới bờ vực thẳm. Nó cũng được viết dựa trên đức tin vô bờ vào năng lực và giá trị cốt lõi của con người. Nó kêu gọi chúng ta bỏ lại sau lưng cái nhìn sinh tồn hạn hẹp để hướng tới sự rộng mở của công cuộc kiến tạo tương lai.

Nó là học thuyết về sự phát triển bền vững dựa trên những giá trị cao đẹp của con người.

Trí tuệ tương lai là gì?

Tác giả đặt ra những câu hỏi cốt yếu cho một tầm nhìn tới tương lai.

Đâu là năng lực mà con người và xã hội cần có để tạo ra và khai triển một tương lai mong muốn cho nhân loại, cho sự đa dạng sinh học của hành tinh và toàn thế giới?

Thế nào là một tương lai mà cả nhân loại mong muốn ? Ta có thể định nghĩa nó không và có thể đồng thuận không ?

Ý định của con người và sự phát triển trí tuệ tương lai có ảnh hưởng tới việc hiện thực hóa tương lai mong muốn này không ?

Nếu có, đâu là những đặc điểm trí tuệ mà con người phải phát triển để kiến tạo và đảm bảo một tương lai bền vững cho Trái đất và hạnh phúc của loài người?

Shoham khẳng định: “Kiến tạo hình ảnh tương lai đòi hỏi chúng ta phải kết hợp giữa hy vọng, sự hiểu biết, các khái niệm, suy nghĩ và ước muốn. Nhận thức các giá trị lý tưởng là bước đầu tiến hướng tới việc kiến tạo có ý thức hình ảnh tương lai, cũng là hướng tới sự kiến tạo một cách có ý thức và ý hướng nền văn hóa. Hình ảnh tương lai phản chiếu, nuôi dưỡng và củng cố những giá trị này. Các hình ảnh tương lai có ảnh hưởng quyết định lên cách thức chúng ta lựa chọn hành động trong hiện tại, và do đó có ảnh hưởng không tránh khỏi lên tương lai mà chúng ta đang xây dựng.

Phát triển trí tuệ tương lai rèn luyện cho ta khả năng tìm hiểu đâu là sứ mệnh của ta trên Trái đất này. Khả năng nhận biết này sẽ giúp ta không biến thành tù nhân của những mục tiêu mà ta xác lập cho bản thân. Đó là một hành trình, một trải nghiệm hiện hữu, sự chấp nhận bản thân như vốn có.
Trí tuệ tương lai chính là cái tôi nội tại, nhận thức sứ mệnh tâm hồn, gìn giữ các giá trị cốt lõi- biến tầm nhìn thành thực tiễn, kiến tạo hình ảnh tương lai, dám phạm sai lầm, sự linh hoạt và khả năng thích nghi, can đảm/quên đi và buông bỏ, ý thức phục vụ-khả năng vươn khỏi những lo lắng thường tình

Câu chuyện ủy ban về các thế hệ tương lai

« Future Intelligence » chia ra làm hai phần tương đối rõ rệt. Phần thứ nhất bàn về lý thuyết trí tuệ tương lai. Phần thứ hai là những bước triển khai từ lý thuyết vào thực tiễn. Ông dành nhiều trang giới thiệu Ủy ban về các thế hệ tương lai của Israel, cũng như các lĩnh vực hành động với tầm nhìn tương lai - nhắm tới nhiều mục tiêu khác nhau như : Giáo dục ; Chăm sóc sức khỏe ; Bảo vệ môi trường …

Ví dụ như khi xây dựng chính sách giáo dục tới năm 2025. Các nhà lập kế hoạch hiện tại sẽ đặt ra những câu hỏi, những dự đoán như sau : Năm 2025. Một cậu bé tỉnh dậy đi học với nụ cười trên môi. Không gian giáo dục cậu bước vào sẽ như thế nào? Lời lẽ nào đón chào và khích lệ cậu? Màu sắc và âm thanh nào? Điều gì sẽ kích thích cảm giác trong cậu và nuôi dưỡng sự hiếu kỳ trong tâm trí cậu. Đâu là điều quan trọng nhất ? Giá trị nào/kỹ năng nào cậu cần học tập và rèn luyện để thích ứng trong thời kỳ đó?

Einstein nói: “Mục đích của giáo dục là rèn luyện các cá nhân biết tư duy và hành động độc lập, tuy nhiên cũng phải nhìn thấy sự phụng sự cộng đồng là thành tựu lớn nhất của đời người”. Đó cũng là thông điệp được nhắc đi nhắc lại trong cuốn sách này. « Trí tuệ tương lai » kêu gọi chúng ta hãy tỉnh thức, mở rộng tầm nhìn, tìm thấy trong bản thân mình hiểu biết và sức mạnh để tạo dựng tương lai mong muốn.

“Future Intelligence” được dịch sang tiếng Việt với nhan đề : « Israel đã kiến tạo tương lai như thế nào”. 
Tags: